Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 kwietnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący :	SSA Tomasz Ślęzak (spr.)
Sędziowie :	SA Roman Sugier SO del. Artur Żymełka
Protokolant :	Agnieszka Szymocha

po rozpoznaniu w dniu 13 kwietnia 2018 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w K.

przeciwko G. P.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 25 lipca 2017 r., sygn. akt II C 976/16

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od powódki na rzecz pozwanego 4 050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO del. Artur Żymełka

SSA Tomasz Ślęzak

SSA Roman Sugier

I A Ca 1059/17

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółka Akcyjna w K., wniosła o zasądzenie od pozwanego G. P. 124.004,43 zł, z ustawowymi odsetkami od dnia 10 września 2016 r, oraz o zwrot kosztów postępowania.

W uzasadnieniu żądania pozwu powódka podała, że w ramach prowadzonego przedsiębiorstwa, w dniu 14 kwietnia 2016 r, zawarła z pierwotnym wierzycielem pozwanego - Spółdzielnią (...) w H. umowę faktoringu. Na podstawie tej umowy oraz wniosku pierwotnego wierzyciela z dnia 28 kwietnia 2016 r o objęcie pozwanego umową faktoringu, a także na podstawie trójstronnego porozumienia nazwanego „zawiadomieniem o globalnej cesji wierzytelności” z tej samej daty, które zostało podpisane w tym dniu także przez pozwanego, strony umowy faktoringu objęły współpracą wierzytelności przysługujące w stosunku do pozwanego. Na tej podstawie powódka nabyła od pierwotnego wierzyciela wierzytelności o zapłatę wynagrodzenia za towar dostarczony pozwanemu przez pierwotnego wierzyciela wymieniony w fakturze VAT nr (...) oraz dokumencie WZ nr (...). Oba wymienione dokumenty zostały podpisane przez pozwanego przez co potwierdził on, że odebrał towar bez zastrzeżeń. Pozwany nie uregulował zobowiązania w terminie płatności zaś próba pozasądowego rozwiązania sporu nie powiodła się.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo w całości.

Od tego nakazu pozwany złożył sprzeciw, w którym wniósł o oddalenie powództwa w całości podnosząc zarzut nie istnienia roszczenia i wnosząc jednocześnie o zwrot kosztów postępowania.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany przyznał niektóre okoliczności wskazane w pozwie podając jednocześnie, że nie odebrał nabytego towaru wobec faktu, że powziął wątpliwości co do jakości oferowanych mu produktów .. (...) tym samym dniu udał się do Spółdzielni (...) w H., gdzie poinformował sprzedawcę i prezesa spółdzielni o rezygnacji z zakupu nawozów i środków ochrony roślin. Zarówno sprzedawca jak i prezes spółdzielni oświadczyli, że taka sytuacja nie stanowi żadnego problemu i tego samego dnia sprzedający wystawił korektę faktury VAT (...) do faktury VAT (...) na kwotę 123. 830,21 zł oraz dokument (...). W związku z tym nie istnieje roszczenie po stronie powódki względem pozwanego. Kupujący zrezygnował z zakupu po wystawieniu faktury na co została wystawiona właściwa korekta i pozwany nie otrzymał żadnego towaru.

Wyrokiem z dnia 25 lipca 2017 r Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił powództwo i orzekł o kosztach procesu.

W uzasadnieniu tego wyroku, w części dotyczącej ustaleń faktycznych, Sąd pierwszej instancji wskazał jako okoliczności bezsporne między stronami, że pozwany został objęty umową faktoringu zawartą między (...) S.A. w K. ze Spółdzielnią (...) w H.. Na podstawie tej umowy oraz trójstronnego porozumienia, strony umowy faktoringu objęły współpracą wierzytelności przysługujące w stosunku do G. P.. Bezsporne jest również , że dnia 12 maja 2016 r. pozwany udał się do Spółdzielni (...) z zamiarem nabycia środków ochrony roślin i nawozów. Na dowód przedmiotowej transakcji została wystawiona faktura VAT (...) oraz dokument (...) nr (...). Sporne pozostaje, czy pozwany skutecznie zrezygnował z zakupu towaru na który została wystawiona ta faktura. W oparciu o korektę faktury VAT (...) z dnia 12.05.2016r wystawionej do dokumentu FS (...) z dnia 12.05.2016r. należy stwierdzić, że korektą objęte jest 18 produktów na kwotę brutto 123.830,21 zł. Faktura VAT obejmuje 18 produktów na łączną kwotę 123.830,21 zł. Nie może zatem budzić wątpliwości, że w tym samym dniu została wystawiona faktura VAT jak i korygująca ją faktura.

Pozwany zatem nabył towar w Spółdzielni (...) jednakże towar zwrócił na co otrzymał korektę faktury. Jeżeli klient występuje o zapłatę za towar z terminem odroczonym, tak jak to było w przypadku pozwanego, to dokumenty dotyczące zamknięcia transakcji zostały przesłane do firmy (...) celem wykupu wierzytelności. Korekta faktury nie została wysłana tego samego dnia do strony powodowej lecz później. Tego samego dnia Spółdzielnia otrzymała środki pieniężne z P., środki te nie zostały zwrócone tej firmie.

W oparciu o te ustalenia Sąd pierwszej instancji stwierdził, że przeprowadzone postępowanie dowodowe w sposób jednoznaczny wykazało, że wierzytelność wynikająca z faktury VAT (...) wystawionej przez Spółdzielnię (...) w H. nie istnieje, tymczasem z umowy faktoringu z dnia 11 kwietnia 2016 roku wynika, że przedstawienie faktury będzie równoznaczne ze złożeniem przez faktoranta oświadczenia, że wierzytelności w niej wymienione istnieją i będą wymagalne w datach wynikających z terminów płatności w niej wskazanych. W przypadku pozwanego nie można mówić o wierzytelności Spółdzielni (...), pozwany bowiem towaru nie odebrał i w istocie do umowy kupna sprzedaży nie doszło.

W apelacji od tego wyroku strona powodowa zarzuciła

1)  sprzeczność ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd I Instancji z materiałem dowodowym, w szczególności sprzeczność z zeznaniami pozwanego G. P. oraz świadków C. K. i S. C. a także sprzeczność z treścią dokumentu w postaci Zawiadomienia o Globalnej Cesji Wierzytelności, którego moc obowiązująca i treść nie budziła zastrzeżeń tego Sądu;

2)  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 512 oraz art. 513 § 1 kodeksu cywilnego poprzez ich niezastosowanie, podczas gdy prawidłowo zastosowane powinny wykluczyć możliwość dokonania przez pozwanego i pierwotnego wierzyciela rozwiązania umowy sprzedaży ze skutkiem w stosunku do powoda oraz powinny wykluczyć możliwość podniesienia w stosunku do powoda zarzutu rozwiązania umowy jako powstałego już po przelewie wierzytelności na rzecz powoda;

3)  wadliwość uzasadnienia wyroku, tj. pominięcie w nim oceny dowodów, a w szczególności nie odniesienie się w ogóle do znaczenia dla sprawy zeznań P. K., T. J. i D. B. oraz brak oceny dowodów przejawiający się w nie wyjaśnieniu dlaczego poszczególnym dowodom Sąd dał wiarę, a innym nie a także sprzeczność w uzasadnieniu wyroku polegającą na przyjęciu w części dotyczącej ustaleń faktycznych, że doszło do zawarcia umowy sprzedaży, a następnie przyjęcie w części rozważającej uzasadnienia, że wierzytelność nie powstała.

W oparciu o te zarzuty powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 124.004,43 zł, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10 września 2016 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w wysokości prawem przewidzianej za obie instancje, w tym kosztami zastępstwa procesowego i kosztami opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego, ewentualnie o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Wprawdzie zgodzić się należy z ostatnim zarzutem apelacji, że uzasadnienie Sądu pierwszej instancji nie odpowiada w pełni wymogom art. 328 § 2 k.p.c., z którego wynika, że powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie ustalenie faktów które sąd uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa, ale te niewątpliwe mankamenty nie dały podstawy do uchylenia zaskarżonego wyroku z tej tylko przyczyny, a materiał dowodowy zgromadzony w sprawie pozwala na ich wyeliminowanie przez Sąd odwoławczy.

W pierwszej kolejności należy zatem wskazać, że Sąd pierwszej instancji ustalił, co zostało wyżej przytoczone, jakie okoliczności są w sprawie bezsporne, a za okoliczność sporną uznał to, czy pozwany skutecznie zrezygnował z zakupu towaru i tu, bardziej relacjonując zeznania niektórych świadków niż czyniąc własne ustalenia, podał że pozwany zwrócił nabyty towar, a w innym miejscu, że towaru tego nie odebrał.

Zaczynając od tej kwestii należy wskazać, że pozwany stanowczo twierdził, że towaru nie odebrał. W dniu 12 maja 2016 roku, jak zeznał przesłuchany w charakterze strony, zrobił w Spółdzielni (...) zakupy za 123 000 złotych, pojechał do domu po ciągnik i chciał odebrać towar, ale wtedy okazało się, że części towaru nie ma na składzie, a „prezes zaczyna coś kombinować” i powiedział że wystawi fakturę korygującą zapewniając następnie, że wszystko jest w porządku, a chodziło o faktoring. Istotne jest również to, pozostając przy zeznaniach pozwanego, że za późniejsze zakupy u pierwotnego wierzyciela nie zapłacił, bo miał przejściowe kłopoty, ale ostatecznie zawarł z przedstawicielem powódki ugodę, przy czym odmówił zapłaty kwoty 123 000 złotych. Z tych zeznań pozwanego, ocenianych w kontekście zeznań świadków wynika, że pozwany towaru który widnieje na fakturze VAT (...) oraz dokumencie (...) nr (...) nie odebrał. Potwierdza to przede wszystkim zeznanie świadka S. C., sprzedawcy i magazyniera Spółdzielni (...), który wystawiał dokumenty, w tej części w jakiej świadek zeznaje że pozwany nie odebrał towaru który kupił i że towar faktycznie nie wyjechał z magazynu i leży tam do tej pory. To ten świadek miał jedynie wiedzę o fakcie wydania bądź braku wydania towaru pozwanemu, natomiast prezes spółdzielni tymi faktycznymi czynnościami się nie zajmował i jego zenanie o tym, że towar został zwrócony przez pozwanego należy rozumieć w ten sposób, że została wystawiona faktura i dowód wydania towaru, a następnie faktura korygująca i dokument przyjęcia towaru. W tym sensie doszło formalnie do zwrotu towaru na magazyn. W rzeczywistości towar ten jednak nie został wydany. W żaden natomiast sposób nie uczestniczyli w tych czynnościach świadkowie powołani przez stronę powodową. Trudno też przyjąć, ażeby pozwany skoro nie odebrał towaru, w dniu 12 lub 13 maja 2016 roku potwierdził ten odbiór świadkowi D. B.. Za wiarygodnością twierdzeń pozwanego przemawia też fakt, że następne należności z tytułu innych zakupów w Spółdzielni (...) pozwany ostatecznie uregulował na rachunek strony powodowej, nie zgodził się natomiast zapłacić tylko za towar o który chodzi w tej sprawie. Taka postawa pozwanego również prowadzi do wniosku, że towaru tego nie otrzymał.

W świetle tej podstawowej okoliczności faktycznej nie może budzić wątpliwości, że natychmiastowe przesłanie przez Spółdzielnię (...) w (...) Spółce Akcyjnej w K. faktury i dokumentu wz i nieprzesłanie faktury korygującej i dokumentu pz (wszystkie wystawione w dniu 12 maja 2016 r.), a przynajmniej informacji, że do transakcji w istocie nie doszło obciąża spółdzielnię, pozostaje kwestia czy konsekwencje tego powinien ponieść pozwany.

W ocenie Sądu Apelacyjnego pozwany tych konsekwencji nie powinien ponosić, także w świetle powołanych w apelacji art. 512 i 513 § 1 kodeksu cywilnego. Przyjąć bowiem należy że doszło do natychmiastowego rozwiązania umowy sprzedaży towaru za zgodą stron tej umowy i ten skutek powinien wykluczyć przesłanie faktury stronie powodowej. Zwrócić należy uwagę, że zgodnie z umową faktoringu z dnia 11 kwietnia 2016 r która łączyła powódkę ze spółdzielnią, a której treści pozwany nie znał, przedstawienie faktury miało być równoznaczne ze złożeniem przez faktoranta (tu spółdzielnię) oświadczenia, że faktura została wystawiona zgodnie z umową zawartą z odbiorcą, a towary w niej wymienione zostały przez odbiorcę odebrane bez zastrzeżeń, faktorant, w zakresie wierzytelności objętej umową faktoringu, nie będzie dokonywał z odbiorcą czynności mających na celu, między innymi, korekty, a także, że wierzytelności wymienione w fakturze istnieją i będą wymagalne w datach wynikających z terminów płatności w niej wskazanych (moduł 03 § 1 i § 2 pkt a umowy faktoringu z dnia 11 kwietnia 2016 r., karta 24 akt). Pozwany, co należy podkreślić, nie znał treści umowy faktoringu, został tylko zawiadomiony o cesji i wyraził zgodę na regulowanie należności przysługujących pierwotnie faktorantowi z każdej z umów z nim zawartych na rachunek powódki. Skoro zatem pozwany w dniu 12 maja 2016 roku nie odebrał towaru wymienionego w fakturze i dokumencie wz, otrzymał zapewnienie anulowania tych dokumentów poprzez korektę, a następnie otrzymał fakturę korygującą i dokument pz z tej samej daty, a dodatkowo jeszcze zapewnienie prezesa spółdzielni, że z faktoringiem jest wszystko w porządku, miał uzasadnione podstawy do odmowy zapłaty za nieodebrany towar i subiektywnego przekonania, że w istocie nie doszło do zawarcia umowy sprzedaży i powstania wierzytelności, która w świetle teraz dopiero znanych mu postanowień umowy faktoringu miała powstać i przejść na powódkę. Skoro zatem pozwany pozostawał w przekonaniu, że wierzytelność nie powstała, również skutki cesji wierzytelności wymienione w art. 512 i art. 513 § 1 kodeksu cywilnego nie powinny go obciążać. Pozwany był bowiem zawiadomiony o „globalnej cesji wierzytelności”, ale nie spełnił świadczenia w ogóle z przyczyn wyżej wskazanych, a zatem nie jest to sytuacja opisana w art. 512 k.c., ani też nie podniósł przeciwko powódce zarzutu który miałby przeciwko spółdzielni (art. 513 § 1 k.c.), bo spółdzielnia wiedziała że towaru nie odebrał i przez swoich przedstawicieli zapewniła go że z faktoringiem jest wszystko w porządku, co należy rozumieć w ten sposób, że powódka nie będzie rościła do niego żadnych z tego tytułu pretensji.

Niezależnie od tego, w świetle ustalonych w tej sprawie i przytoczonych okoliczności faktycznych, żądanie przez powódkę zapłaty dochodzonej kwoty od pozwanego należy ocenić przez pryzmat zgodności z zasadami współżycia społecznego i dojść do wniosku, że żądanie zapłaty za towar którego pozwany nie otrzymał, w sytuacji istnienia innego rodzaju roszczenia w tym zakresie powódki przeciwko swojemu kontrahentowi z umowy faktoringu czyli spółdzielni, stanowi nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c.

Z tych względów Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację, o kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygając w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 2 pkt 6 w związku z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, zmienionego rozporządzeniem z dnia 3 października 2016 r. (Dz.U. 2016, poz. 1668).

SSO Artur Żymełka SSA Tomasz Ślęzak SSA Roman Sugier