Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący :	SSA Anna Bohdziewicz (spr.)
Sędziowie :	SA Joanna Naczyńska SO del. Jacek Włodarczyk
Protokolant :	Agnieszka Szymocha

po rozpoznaniu w dniu 2 września 2020 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa A. G.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S.

o ustalenie

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 28 czerwca 2019 r., sygn. akt I C 929/17

oddala apelację.

SSA Joanna Naczyńska

SSA Anna Bohdziewicz

SSO del. Jacek Włodarczyk

Sygn. akt I ACa 813/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 czerwca 2019 r. Sąd Okręgowy w Katowicach ustalił, że uchwała nr (...) Zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. z dnia 10 października 2017 r. w sprawie określenia przedmiotu odrębnej własności lokali nieruchomości wielobudynkowej położonej w S. przy ul. (...) (...) i zespole garaży położonych pomiędzy budynkami przy ul. (...) - jest nieważna w części dotyczącej określenia rodzaju położenia i powierzchni pomieszczeń przynależących do lokali w postaci piwnic oraz wielkości udziałów we współwłasności nieruchomości wspólnej związanych z odrębną własnością każdego lokalu. Sąd w wyroku orzekł także o kosztach procesu i nieuiszczonych kosztach sądowych.

Wyrok ten został wydany na tle następująco poczynionych ustaleń faktycznych:

Powódka jest członkiem pozwanej spółdzielni mieszkaniowej. Przysługuje jej spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

W dniu 6 listopada 1985 r. wystawiono powódce przydział lokalu nr (...) przy J. 11A, a w dniu 14 listopada 1985 r. sporządzono protokół zdawczo- odbiorczy przyjęcia lokalu (...). W protokole wpisano również piwnicę nr 207. Powódce została wydana piwnica znajdująca się w segmencie B, a lokal mieszkalny przydzielony powódce znajduje się w segmencie A. Powódka użytkuje piwnicę do dnia dzisiejszego.

Powódka złożyła wniosek z dnia 22 grudnia 1998 r. o przekształcenie lokatorskiego prawa do lokalu na własnościowe, a związana z tym korespondencja nie zawiera wzmianki, aby zakresem była objęta także piwnica. W dniu 6 listopada 2007 r. została zawarta umowa nr (...), dotycząca warunków przekształcenia, a następnie akt notarialny z dnia 5 listopada 2009 roku. W tych dokumentach nie ma wzmianek, aby z lokalem nr (...) w budynku (...) związane było prawo do używania piwnicy.

W 1993 r. w wyniku kolejnego podziału SM Centrum wydzieliła się SM (...), w której zasobach znajdują się obiekty wielobudynkowe przy ul. (...). Spółdzielnia nie dysponowała jakąkolwiek dokumentacją: tak członkowską, jak i techniczną. Spółdzielnia posiadała niekompletną dokumentację projektową. W budynkach zaprojektowano różną liczbę piwnic. W segmencie A i B jest mniej piwnic niż lokali mieszkalnych. Z dokumentacji projektowej wynika jedynie liczba piwnic oraz ich powierzchnia, ale bez numeracji, co nie pozwala ich powiązać z poszczególnymi lokalami. W niektórych miejscach nie ma dostępu do piwnic z powodu zamkniętych korytarzy. Zdołano połączyć jedynie 178 piwnic z lokalami. W części piwnic ich użytkownicy nie zostali zidentyfikowani. Dokonano samowolnych zamian, zamurowań, wyburzeń.

W dniu 13 września 2017 r. powódka przedstawiła spółdzielni swoje wnioski dotyczące zmiany projektu wyłożonej uchwały zarządu pozwanej. Domagała się zmian przez wpisanie, że do lokalu nr (...) jest przypisana piwnica, jako lokal przynależny, dokonania zmiany łącznej powierzchni użytkowej oraz zmiany udziału we współwłasności nieruchomości wspólnej. Odmowa spółdzielni była argumentowana brakiem kompletnej i aktualnej dokumentacji dla piwnic znajdujących się w nieruchomości wielobudunkowej i koniecznością poniesienia wysokich kosztów.

W dniu 10 października 2017 r. zarząd pozwanej spółdzielni podjął uchwałę nr (...) w sprawie określenia przedmiotu odrębnej własności lokali w nieruchomości wielobudynkowej położonej w S. przy ul. (...) (...) i zespole garaży położonych pomiędzy budynkami przy ul. (...) (k.24-26). Do lokali mieszkalnych nie zostały przypisane pomieszczenia przynależne w postaci piwnic, co miało też wpływ na wielkość udziałów we współwłasności nieruchomości wspólnej.

W dniu 27 października 2017 r. powódce został doręczony odpis uchwały zarządu spółdzielni nr (...) z 10 października 2017 r. o treści odpowiadającej wyłożonemu projektowi.

Powódka wniosła pozew w dniu 24 listopada 2017 roku.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd pierwszej instancji na wstępie wskazał, że zgodnie z art. 42 ust.3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (który wszedł w życie 31 lipca 2007 r.) uchwała zarządu powinna określać rodzaj, położenie i powierzchnię lokali oraz pomieszczeń przynależnych, w tym piwnic lub pomieszczeń gospodarczych, o ile piwnica lub pomieszczenie gospodarcze jest w tym budynku przyporządkowane danemu lokalowi, a władający lokalem faktycznie piwnicę lub pomieszczenie gospodarcze użytkuje;

wielkość udziałów we współwłasności nieruchomości wspólnej związanych z odrębną własnością każdego lokalu; oznaczenie osób, którym zgodnie z przepisami ustawy przysługuje prawo żądania przeniesienia na nich własności poszczególnych lokali; przypadający na każdy lokal stan zadłużenia z tytułu:

a) kredytu wraz ze skapitalizowanymi odsetkami,

b) dokonanego na podstawie odrębnych przepisów przejściowego wykupienia ze środków budżetu państwa odsetek wraz z oprocentowaniem tych odsetek.

Zaskarżona uchwała została wydana pod rządami cytowanego wyżej przepisu.

Sąd Okręgowy uznał, że termin do zaskarżenia uchwały został zachowany (art. 43 pkt 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych). Wskazał, że uchwała nie zawiera odniesienia do piwnic przyporządkowanych do lokali.

Powódka wystąpiła z powództwem o ustalenie, dlatego zgodnie z art. 189 k.p.c. powinna wykazać interes prawny w ustaleniu nieważności zaskarżonej uchwały zarządu pozwanej. W toku procesu powódka zeznaniami świadka wykazała, że stale użytkuje piwnicę w budynku B, której numeru nie można jednoznacznie ustalić. W czasie wizji powódka wskazała Sądowi użytkowaną przez siebie piwnicę. Piwnica została też ujęta w protokole zdawczo-odbiorczym, choć wpisany numer piwnicy nie był prawidłowy.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji, chociaż piwnica faktycznie znajduje się w innym budynku, nie niweczy to uprawnienia powódki i nie pozbawia jej legitymacji do wytoczenia powództwa, mimo że literalne brzmienie przepisu mówi o położeniu w budynku. Sąd zaznaczył, iż w rozpoznawanej sprawie mamy do czynienia z nieruchomością wielobudynkową i wszystkie budynki zostały objęte jedną uchwałą. W celu wyjaśnienia pojęcia lokalu przynależnego Sąd Okręgowy odwołał się do ustawy o własności lokali – art. 2 ust. 4. Według przywołanego przepisu nie ma bezwzględnego wymogu, aby lokal przynależny znajdował się w budynku. Zdaniem Sądu pierwszej instancji należy to interpretować w ten sposób, że chodzi o powiązanie funkcjonalne na jednej nieruchomości.

Taka właśnie sytuacja występuje w rozpoznawanej sprawie. Zaakcentowano, że wszystkie budynki zostały objęte jedną uchwałą, dotyczącą nieruchomości wielobudynkowej, co pozwala na jej traktowanie jako pewnej całości. Sąd wyraził pogląd, że gdyby budynki stanowiły całkowitą odrębność prawną, funkcjonalną nie powinno być jednej uchwały, a wcześniej umożliwienia powódce korzystania z piwnicy w innym budynku.

W ocenie Sądu Okręgowego, dla roszczenia powódki z art. 42 ust.3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nie ma znaczenia, że nie ma mowy o piwnicy w akcie notarialnym z dnia 5 listopada 2009 roku, bowiem odnosi się on do stanu faktycznego. Istotne jest faktyczne przyporządkowanie i faktyczne użytkowanie przez osobę władającą lokalem. Wykazanie przyporządkowania piwnicy i użytkowania może nastąpić w różny sposób, niekoniecznie na projekcie. Powódka wykazała tę okoliczność zeznaniami świadka E. G. i wskazała użytkowaną piwnicę w czasie wizji.

Z podjętej uchwały nie wynika, aby jakakolwiek piwnica była przyporządkowana do lokalu. Ponadto Sąd Okręgowy przywołał orzecznictwo SN, zgodnie z którym nieważna jest uchwała zarządu spółdzielni niezaliczająca piwnicy jako pomieszczenia przynależnego do lokalu mieszkalnego, w sytuacji gdy piwnica przyporządkowana jest do tego lokalu i pozostaje w użytkowaniu osoby, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, to jest w razie spełnienia przesłanki z art.42 ust.3 punkt 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (wyrok SN z dnia 17 lipca 2009 IVCSK 92/09, uchwała z 17.04.2009 r. III Czp 14/09, wyrok SN z dnia 12 marca 2009 VCSK 373/08).

Wobec powyższego Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo i ustalił, iż zaskarżona przez powódkę uchwała jest nieważna w części wskazanej w wyroku.

O kosztach procesu orzeczono po myśli art. 98 k.p.c., a o kosztach sądowych na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Wyrok Sądu Okręgowego został w całości zaskarżony przez pozwaną spółdzielnię, a w apelacji sformułowano następujące zarzuty:

I)  nieważności postępowania przez dopuszczenie aplikanta adwokackiego A. C. do czynnego udziału we wszelkich czynnościach procesowych na każdym etapie sprawy, pomimo braku prawidłowego umocowania, co wykluczało możliwość skutecznego reprezentowania powódki w tej sprawie i składania w jej imieniu oświadczeń w sprawie;

II)  naruszenia prawa materialnego, a to:

1)  art. 42 ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych przez jego niewłaściwą wykładnię oraz błędne stosowanie, bowiem:

a)  do lokalu mieszkalnego powódki nie można przypisać pomieszczenia przynależnego w postaci piwnicy, a piwnica przekazana powódce w 1985 r. znajduje się w całkowicie innym samodzielnym funkcjonalnie budynku;

b)  zignorowano jasne i oczywiste przesłanki wynikające z art. 42 ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, który wymaga, aby piwnica znajdowała się nie tylko w tym samym budynku, ale nadto była przypisana do danego lokalu znajdującego się w tym samym budynku;

c)  błędnie przyjęto, że powódka piwnicę użytkuje, co wynikało wyłącznie z jej zeznań i zeznań świadka;

2)  art. 43 ust. 2, 4 i 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych przez błędne przyjęcie, iż powódka jako uprawniony członek pozwanej składając zastrzeżenia do projektu uchwały dokonała tego z należytą starannością w sposób określony prawem, chociaż nie podała ani numeru piwnicy, ani jej powierzchni, a ponadto zataiła, że faktycznie piwnica znajduje się w innym segmencie;

3)  art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. przez rozpoznanie żądania powódki pomimo niewskazania przez powódkę błędów, jakich miała się dopuścić pozwana spółdzielnia przy podejmowaniu uchwały w konkretnym stanie faktycznym i prawnym wskazanym przez powódkę i jej dotyczącym, a także niewskazania przyczyn zaskarżenia uchwały nie tylko w części dotyczącej jej piwnicy, ale nadto uzurpując sobie prawa do działania w interesie innych członków nie wykazała umocowania do takiego działania, ani też naruszenia przez pozwaną interesu prawnego innych członków, by żądać aby zaskarżona uchwała została uchylona przez Sąd w tej części gdyż:

a)  powódka na etapie postępowania sądowego ujawniła, że użytkowana przez nią piwnica znajduje się w innym segmencie budynku, niż segment w którym znajduje się jej mieszkanie, ale nie wskazała powierzchni piwnicy, ani jej numeru wskazującego na przypisanie do tego konkretnego lokalu mieszkalnego w budynku (...), a przez to nie określiła przedmiotu, którego spór dotyczy;

b)  w trakcie procesu ani powódka, ani przesłuchiwany świadek nie potrafiły wskazać, jaki numer ma piwnica, którą powódka użytkuje, jej powierzchni oraz usytuowania;

c)  w trakcie procesu pomimo przekazania powódce na rozprawie dokumentacji projektowej, nie oznaczyła piwnicy którą użytkuje, pomimo zobowiązania do tego przez Sąd, co zostało zbagatelizowane, a ostatecznie wskazana przez powódkę powierzchnia piwnicy – nie została zweryfikowana;

d)  istnienie rozbieżności między wskazaną przez powódkę w trakcie wizji piwnicą, a powierzchnią utrwaloną w dokumentacji, a także niewskazanie na rzutach piwnicy, z której powódka ponoć korzysta, wykluczało, iż powódka spełnia wszelkie wymogi wskazane w art. 42 ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz wskazywało, iż nie jest legitymowaną do wniesienia pozwu, a co najwyżej upoważniało Sąd do przyjęcia istnienia abstrakcyjnej, bliżej nieuzasadnionej woli wdania się w spór;

4)  art. 5 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na całkowitym pominięciu przez Sąd w ustalonym w sprawie stanie faktycznym i prawnym niewątpliwych, należycie udokumentowanych, zainicjowanych przez powódkę działań zmierzających do zawarcia ugody w wyniku której uzyskałaby od pozwanej tytuł prawny do piwnicy w budynku (...) wraz z jednoczesną rekompensatą finansową w kwocie 8.000 złotych, jako jednoczesny warunek konieczny do cofnięcia powództwa wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, co jednoznacznie wskazuje na czynienie przez powódkę ze swego prawa do wytoczenia powództwa użytku, który jest sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa oraz z zasadami współżycia społecznego;

III)  naruszenia przepisów postępowania przez sprzeczność istotnych ustaleń Sądu ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym bądź całkowite pominięcie dokonanych przez Sąd ustaleń w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, w tym okoliczności wynikających z rozmów prowadzonych przez strony, które miały na celu zawarcie ugody.

W związku z tak skonstruowanymi zarzutami apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu za obie instancje.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, ponieważ zarzuty w niej zawarte nie były zasadne.

Najdalej idącym zarzutem był zarzut nieważności postępowania, którego apelujący upatruje w działaniu w sprawie w imieniu powódki aplikanta adwokackiego, legitymującego się upoważnieniem przez ustanowionego w sprawie pełnomocnika do działania w innej sprawie. W dokumencie upoważnienia (k. 117 akt) dla aplikanta adwokackiego A. C. istotnie wskazano, iż dotyczy ono zastępowania adwokata K. S. w sprawie z powództwa powódki przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. o stwierdzenie nieważności uchwały. Mylne określenie nazwy pozwanej spółdzielni należy jednak kwalifikować jako oczywistą pomyłkę. Z pełnomocnictwa udzielonego przez powódkę adw. K. S. (k. 77 akt) wynika, iż został on umocowany do działania w tej sprawie, zatem i upoważnienie dla aplikanta zostało udzielone w tej sprawie. Niezależnie od tego powódka udzieliła następnie pełnomocnictwa adw. A. C. do jej zastępowania w rozpoznawanej sprawie. Sama powódka nie podnosiła też wadliwości czynności podejmowanych w jej imieniu przez upoważnionego zastępcę pełnomocnika procesowego. W tym stanie rzeczy nie ma podstaw do uznania, iż zachodzi nieważność postępowania na podstawie art. 379 pkt. 2 k.p.c.

W dalszej kolejności w apelacji zanegowano prawidłowość ustaleń faktycznych, jakie legły u podstaw rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji. Strona pozwana postawiła także zarzut nieuwzględnienia wszystkich okoliczności wynikających ze zgromadzonego materiału, co miało mieć wpływ na treść wydanego orzeczenia. Formułując ten ostatni zarzut pozwana spółdzielnia akcentowała deklaracje powódki zawarcia ugody przy jednoczesnej gotowości spółdzielni do daleko idących ustępstw, aby doprowadzić do ugodowego załatwienia sprawy i w rezultacie do cofnięcia pozwu przez powódkę ze zrzeczeniem się roszczenia.

Wbrew zarzutom apelacji, Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które znajdują oparcie w trafnie ocenionym materiale dowodowym. Ocena dowodów nie uchybia wymogom art. 233 §1 k.p.c. i nie nosi cech dowolności. Podkreślenia wymaga, że większość okoliczności faktycznych, istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, wynikało z dokumentów, które nie były kwestionowane przez pozwaną spółdzielnię. Wynikało z nich, kiedy powódka uzyskała przydział lokalu wraz z piwnicą; kiedy nastąpiło przekształcenie spółdzielczego prawa lokatorskiego w prawo własnościowe. Niespornie w kwestionowanej uchwale zarządu pozwanej nie przyporządkowano piwnicy do lokalu mieszkalnego zajmowanego przez powódkę, chociaż powódka zgłosiła w tym zakresie wniosek po zapoznaniu się z projektem uchwały. Spór powstał natomiast, co do tego, czy i którą piwnicę użytkuje powódka. Sąd pierwszej instancji na podstawie dokumentu przydziału, zeznań świadka E. G. oraz ustaleń poczynionych w trakcie wizji przyjął, iż powódce wraz z przekazaniem lokalu mieszkalnego przydzielono piwnicę, którą do tej pory użytkuje. Nie budzi również wątpliwości fakt, iż piwnica ta znajduje się w sąsiednim segmencie budynku (B) w stosunku do segmentu, w którym usytuowane jest mieszkanie powódki (segment A). Ustalenia faktyczne we wskazanym zakresie były wystarczające dla rozstrzygnięcia sprawy. Podzielając dokonane ustalenia przez Sąd pierwszej instancji, Sąd odwoławczy przyjmuje je za własne. Dla ustalenia faktu użytkowania określonej piwnicy przez powódkę nie było konieczne wskazania jej numeru, czy też określenia jej położenia na przedstawionej dokumentacji projektowej. Kwestią wtórną jest także określenie powierzchni zajmowanej piwnicy. Wystarczające jest, że powódka wskazała konkretne pomieszczenie piwniczne, a strona pozwana nie wykazała, aby było ono użytkowane przez inną osobę, czy przypisane do innego lokalu mieszkalnego. Jednocześnie nie mogą obciążać powódki zaniedbania spółdzielni w zakresie ponumerowania piwnic, przeprowadzenia inwentaryzacji i wyjaśnienia na jakiej podstawie i przez kogo są używane poszczególne piwnice. Sama strona pozwana przyznała, iż w segmentach A i B znajduje się mniej piwnic niż lokali mieszkalnych. Bardzo prawdopodobne, że nie wszystkie osoby, którym przysługuje prawo do lokalu mieszkalnego, korzystają z piwnic. Przyczyny tego stanu rzeczy mogą być różne i nie mają znaczenia dla tej sprawy, ponieważ istotne jest, że powódce przydzielono piwnicę i powódka wykazała, że do tej pory ją użytkuje. Strona pozwana kwestionuje ten ostatni fakt, eksponując niezadowolenie powódki z trudności w korzystaniu z piwnicy położonej w sąsiednim segmencie, a nadto przedstawiając własną definicję użytkowania piwnicy, której to definicji zachowanie powódki ma nie wyczerpywać. Nie można się zgodzić z tymi twierdzeniami strony pozwanej. Nawet przechowywanie w piwnicy bezwartościowych przedmiotów jest wystarczające dla uznania, że powódka korzysta z piwnicy. Wyłącznie bowiem od powódki zależy sposób korzystania z tego pomieszczenia, byleby nie było to sprzeczne z przeznaczeniem pomieszczenia. Powtórzenia też wymaga, że strona pozwana nie wykazała, aby wskazana przez powódkę piwnica była użytkowana przez inną osobę.

Wobec uznania, iż Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny, w dalszej kolejności należy dokonać oceny zasadności zarzutów naruszenia prawa materialnego. Na wstępie wyjaśnienia jedynie wymaga, iż niewłaściwe jest formułowanie równocześnie zarzutu wadliwego zastosowania i wykładni danego przepisu prawa materialnego (w apelacji art. 42 ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych). Zgodnie z jednolitym poglądem doktryny niewłaściwe zastosowanie danej normy prawnej ( error contra ius in hypotesi) polega na błędzie subsumcji, a więc nieprawidłowym podciągnięciu konkretnego stanu faktycznego ustalonego w sprawie pod abstrakcyjny stan faktyczny zawarty w hipotezie normy prawnej i w konsekwencji niewłaściwym doborze normy prawnej. Błędna wykładnia ( error contra similem vel rationem legis) oznacza natomiast nietrafne rozumienie treści przepisu, co powoduje deformację normy prawnej wynikającej z prawidłowo ustalonego przepisu prawa. W konsekwencji zarzuty te się wzajemnie wykluczają. Sformułowanie i uzasadnienie zarzutów zawartych w apelacji wskazuje, że apelujący w istocie kwestionuje wykładnię prawidłowo zastosowanych w sprawie przepisów prawa materialnego.

Zgodnie z art. 42 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (dalej: u.s.m.) określenie przedmiotu odrębnej własności lokali w danej nieruchomości następuje na podstawie uchwały zarządu spółdzielni sporządzonej w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Przywołany przepis w ust. 3 określa elementy, jakie powinna zawierać uchwała zarządu spółdzielni. Przede wszystkim w uchwale należy oznaczyć nieruchomość obejmującą budynek wraz z gruntem przynależnym do tego budynku, jako podstawową nieruchomość ewidencyjną, w którym ustanawia się odrębną własność lokali. Jako zasadę przyjęto, iż nieruchomość powinna obejmować jeden budynek wolnostojący. Zgodnie z ustawą nieruchomość wielobudynkowa może być utworzona tylko wtedy, gdy budynki są posadowione w sposób uniemożliwiający ich rozdzielenie, lub działka, na której posadowiony jest budynek, pozbawiona jest dostępu do drogi publicznej lub wewnętrznej. Podkreślenia wymaga, że w rozpoznawanej sprawie zaskarżona uchwała obejmuje nieruchomość położoną w S. przy ul. (...) (...) i zespół garaży położony pomiędzy budynkami przy ul. (...). W §1 zaskarżonej uchwały wskazano przedmiot uchwały: „określenie przedmiotu odrębnej własności lokali wchodzących w skład nieruchomości położonej w S. przy ul. (...) (...) i zespół garaży położony pomiędzy budynkami przy ul. (...)” (k. 24 akt). Wskazana nieruchomość jest objęta jedną księgą wieczystą nr (...). Wobec tego nie może odnieść skutku zarzut pozwanej spółdzielni, że piwnica użytkowana przez powódkę znajduje się w innym segmencie (sąsiednim) niż ten, w którym położony jest lokal mieszkalny powódki, nadal bowiem jest to ta sama nieruchomość. Zgoła inaczej przedstawiałaby się sytuacja, gdyby piwnica znajdowała się na terenie innej nieruchomości i innej wspólnoty, jednak w rozpoznawanej sprawie tego rodzaju przypadek nie zachodzi. Przydzielenie powódce piwnicy w sąsiednim segmencie wynikało z tego, że w segmencie A jest mniej piwnic niż lokali mieszkalnych. Jak słusznie wskazał Sąd pierwszej instancji zgodnie z art. 42 ust. 3 pkt. 2 u.s.m. uchwała powinna określać także: rodzaj, położenie i powierzchnię lokali oraz pomieszczeń przynależnych, w tym piwnic lub pomieszczeń gospodarczych, o ile piwnica lub pomieszczenie gospodarcze jest w tym budynku przyporządkowane danemu lokalowi a władający lokalem faktycznie piwnicę lub pomieszczenie gospodarcze użytkuje. Pozwany, dokonując wykładni tego przepisu, kładzie nacisk na wymóg położenia piwnicy w tym samym budynku, w którym znajduje się lokal. Zdaniem Sądu odwoławczego przepis ten należy jednak rozumieć w ten sposób, że warunkiem uwzględnienia piwnicy jest jej przyporządkowanie danemu lokalowi oraz faktyczne użytkowanie piwnicy przez osobę władającą lokalem. W przepisie jest mowa o budynku, ponieważ jako zasadę przyjęto nieruchomości jednobudynkowe. Gdy mamy do czynienia z nieruchomością wielobudynkową, fakt położenia piwnicy w innym budynku (w rozpoznawanej sprawie segmencie) nie może pozbawiać członka spółdzielni uprawnienia do przypisania do lokalu piwnicy, jeżeli pozostałe przesłanki wynikające z art. 42 ust. 3 pkt. 2 u.s.m. zostały spełnione.

Po zmianie art. 42 ust. 3 pkt 2 u.s.m., spowodowanej, jak zauważył SN w wyroku z 12.03.2009 r. V CSK 373/08 (OSNC 2010/2, poz. 30), występującą w niektórych spółdzielniach mieszkaniowych praktyką arbitralnego określania przez zarządy, że piwnice lub pomieszczenia gospodarcze nie stanowią pomieszczeń przynależnych do lokali, lecz wchodzą w skład nieruchomości wspólnej, art. 42 ust. 3 pkt 2 u.s.m. określił precyzyjnie sytuacje, gdy piwnica lub pomieszczenie gospodarcze muszą być zaliczone do lokalu jako jego pomieszczenia przynależne, a nie do nieruchomości wspólnej. Musi tak być wówczas, gdy piwnica lub pomieszczenie gospodarcze jest przyporządkowane danemu lokalowi, a władający tym lokalem faktycznie piwnicę lub pomieszczenie gospodarcze użytkuje. Określenie „użytkuje" znaczy tutaj tyle, co „korzysta z czegoś". Istotne jest to, czy osoba, której przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu, nadal faktycznie korzysta z piwnicy (pomieszczenia gospodarczego). Obecnie zatem, jeżeli piwnica lub pomieszczenie gospodarcze spełnia przesłanki art. 42 ust. 3 pkt 2 u.s.m., zarząd w uchwale o wyodrębnieniu lokalu nie może takiego pomieszczenia zaliczyć do nieruchomości wspólnej, lecz musi uznać je za część składową lokalu i uznać za pomieszczenie przynależne do tego lokalu. Podobne stanowisko zajął także SN w wyroku z 13.05.2009 r., IV CSK 17/09( LEX nr 512990).

W uchwale SN z 17.04.2009 r., III CZP 14/09 (OSNC 2010/1, poz. 5), podniesiono, że gdy piwnica przyporządkowana jest do lokalu mieszkalnego i jest użytkowana przez osobę, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, zarząd spółdzielni w uchwale określającej przedmiot odrębnej własności lokali powinien także określić położenie i powierzchnię piwnicy. Pominięcie w uchwale piwnicy przyporządkowanej do lokalu powoduje sprzeczność uchwały z art. 42 ust. 3 pkt 2 u.s.m., a w konsekwencji jej nieważność. O przyporządkowaniu w rozumieniu art. 42 ust. 3 pkt 2 u.s.m. piwnicy do lokalu mieszkalnego można mówić zarówno w sytuacji, w której w przydziale lokalu mieszkalnego wskazano, że do tego lokalu przynależna jest określona piwnica, jak i wtedy, gdy został sporządzony protokół przekazania piwnicy określonej osobie, ale także jeżeli przyporządkowanie nastąpiło przez czynności faktyczne, tj. oznaczenie konkretnej piwnicy numerem konkretnemu lokalu mieszkalnego i wydanie jej osobie, która otrzymała przydział tego lokalu. Powyższa wykładnia sądowa wskazuje, że obecnie zarząd spółdzielni nie może swobodnie decydować o przynależności piwnic lub pomieszczeń gospodarczych do nieruchomości wspólnej, jeżeli są spełnione przesłanki wskazane w art. 42 ust. 3 pkt 2 u.s.m.

Jak już wskazano wyżej, powódka wykazała przesłanki z art. 42 ust. 3 pkt. 2 u.s.m., w konsekwencji czego w zaskarżonej uchwale należało określić położenie i powierzchnię piwnicy, a brak ten skutkuje nieważnością uchwały w zaskarżonej części. Wliczenie powierzchni piwnicy użytkowanej przez powódkę do części wspólnej powoduje, że po jej wliczeniu do powierzchni zajmowanego lokalu zmieni się udział powódki w części wspólnej nieruchomości, jak również zmieni się powierzchnia części wspólnej nieruchomości. To z kolei przełoży się na wielkość udziałów w części wspólnej nieruchomości innych osób. Z tej przyczyny ustalenie nieważności musiało dotyczyć części zaskarżonej uchwały, określonej w wyroku Sądu pierwszej instancji.

Zaskarżona uchwała naruszała prawa majątkowe powódki i pozbawiała ją należnego prawa do piwnicy, która nie została przyporządkowana do zajmowanego przez nią lokalu. W tym stanie powódka miała interes prawny w ustaleniu nieważności zaskarżonej uchwały w oparciu o art. 189 k.p.c. Nie można się zgodzić z apelującym, że powódka nie tylko nie była legitymowana do wniesienia pozwu, ale po jej stronie miała wystąpić jedynie „abstrakcyjna, bliżej nieuzasadniona wola wdania się w spór”. Jak już wskazano wyżej, zaskarżona uchwała naruszała interes majątkowy powódki, a zatem była ona uprawniona do podjęcia działań w obronie swoich praw. Jednocześnie nie można z tego czynić powódce zarzutu nadużycia prawa, co miałoby uzasadniać udzielenie pozwanej ochrony w oparciu o art. 5 k.c. Faktem pozostaje, iż strony prowadziły negocjacje w celu ugodowego załatwienia sporu i wydawało się, że powódka akceptuje przedstawioną jej propozycję zapewnienia innego pomieszczenia w zamian za piwnicę oraz zapłaty rekompensaty. Ostatecznie jednak do zawarcia ugody nie doszło, a powódka nie cofnęła pozwu. Nie czyni to jednak jej żądania nieuprawnionym. Argumentem przemawiającym za pozbawieniem powódki uprawnienia do przypisania piwnicy nie mogą być koszty związane z przygotowaniem odpowiedniej dokumentacji, czy też okoliczność, że inne uprawnione osoby nie domagają się przypisania piwnic (chociaż ta ostatnia sytuacja uległa zmianie w toku procesu).

Podsumowując należy wskazać, że nie ma podstaw do podważenia wyroku Sądu Okręgowego, który stanowi wynik prawidłowych ustaleń faktycznych i właściwie zastosowanego prawa materialnego. Sąd pierwszej instancji prawidłowo rozłożył w sprawie ciężar dowodu i nie dopuścił się naruszenia art. 6 k.c., ani art. 232 k.p.c.

Wobec powyższych ustaleń i rozważań apelacja pozwanej podlegała oddaleniu, jako niezasadna, w oparciu o art. 385 k.p.c.

SSA Joanna Naczyńska SSA Anna Bohdziewicz SSO Jacek Włodarczyk