Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 stycznia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący :	SSA Ewa Jastrzębska
Sędziowie :	SA Anna Bohdziewicz SO del. Tomasz Tatarczyk (spr.)
Protokolant :	Małgorzata Korszun

po rozpoznaniu w dniu 5 stycznia 2017 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa T. C.

przeciwko Skarbowi Państwa-Dyrektorowi Aresztu Śledczego w B.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 10 maja 2016 r., sygn. akt II C 76/14,

1)  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie 1. w ten sposób, że powództwo oddala,

b)  w punkcie 3. w ten sposób, że zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa-Prokuratorii Generalnej 120 (sto dwadzieścia) złotych z tytułu kosztów procesu;

2)  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa-Prokuratorii Generalnej 240 (dwieście czterdzieści) złotych z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO del. Tomasz Tatarczyk

SSA Ewa Jastrzębska

SSA Anna Bohdziewicz

Sygn. akt I ACa 742/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 10 maja 2016 r. Sąd Okręgowy w Katowicach zasądził od pozwanego na rzecz powoda 5 000 zł z tytułu zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych, oddalił powództwo w pozostałym zakresie, nie obciążył powoda kosztami procesu. Ustalił Sąd następujący stan faktyczny : powód przebywał w Areszcie Śledczym w B. w dniach od 22 października 2010 r. do 5 maja 2011 r. oraz od 18 sierpnia 2011 r. do 5 lipca 2013 r., przy przyjęciu do aresztu zadeklarował się jako osoba paląca, następnie zmieniał zdanie co do tego statusu i w tym celu składał stosowne oświadczenia, deklarując się kilkukrotnie jako osoba niepaląca, podczas pobytu w areszcie zmieniał cele, w których przebywał, w zależności od tego czy deklarował się jako osoba paląca czy niepaląca, osadzony był między innymi w dwuosobowej i wieloosobowej celi dla osób palących, w tym ze świadkiem A. G., który w tamtym okresie był osobą palącą, w czasie wspólnego pobytu w celi powód nie palił papierosów, w przeciwieństwie do innych osadzonych z nim osób, okoliczność ta była zgłaszana administracji aresztu, jednakże nie wpłynęło to na przeniesienie powoda do celi dla osób niepalących, w dniu 11 stycznia 2013 r. zgodnie ze złożonym przez powoda oświadczeniem, iż jest osobą palącą, został przeniesiony do celi numer (...) i przebywał w niej do 26 lutego 2013 r., w dniu 21 lutego 2013 r. ustnie zgłosił swoją prośbę o przeniesienie go z celi dla osób palących do celi dla osób niepalących, po ustnej odmowie dokonanej przez wychowawcę A. M. złożył pisemne oświadczenie o tej samej treści, które zostało złożone R. O., mimo zgłoszenia dalej przebywał przez okres 6 dni, to jest do 26 lutego 2013 r. w tej celi, następnie został skierowany do celi numer (...), gdzie przebywał do dnia 8 marca 2013 r.; warunki bytowe panujące w areszcie śledczym nie były prawidłowe, w niektórych celach, w których przebywał powód, nie była zapewniona odpowiednia cyrkulacja powietrza, było to dotkliwe dla powoda, gdyż przebywał jako osoba niepaląca z osobami, które paliły, z tego tytułu domagał się dostępu do wentylatora, którego mu odmówiono, w oknach cel wieloosobowych były umieszczane blendy – szyby zbrojeniowe większe od okna, które dodatkowo utrudniały cyrkulację powietrza, powód przebywał w celach dwuosobowych między innymi w okresach od 29 grudnia 2010 r. do 8 lutego 2011 r.. od 9 lutego 2011 r. do 9 marca 2011 r. oraz w kilkuosobowych celach między innymi w dniach od 22 września 2011 r. do 16 grudnia 2011 r., w mniejszych celach nie został spełniony wymóg 3 m ^{( 2)} na osobę; kąciki sanitarne były otoczone płytą pilśniową i przesuwnymi drzwiami o wysokości około 2 m, tym samym nie były zabudowane na całą wysokość kondygnacji, tj. od podłogi do sufitu, powodowało to przedostawanie się zapachów i odgłosów fizjologicznych do cel mieszkalnych; w sali dwudziestodwuosobowej przy wejściu do kącika sanitarnego przewieszona była szmatka, na niektórych ścianach i w pomieszczeniu sanitarnym powstawały grzyby, ogrzewanie sal nie działało jak należy, a drewniane okna nie były szczelne, brakowało w nich kitu, nie zawsze konserwator dokonywał ich naprawy, okna drewniane sukcesywnie wymieniano na plastikowe, a stan techniczny pomieszczeń poddawany był okresowym kontrolom, z powodów finansowych nie zrealizowano wszystkich zadań określonych w harmonogramie, aczkolwiek przeprowadzano malowanie niektórych cel; przewody kominowe w budynku penitencjarnym i szpitalnym odpowiadały przepisom ustawy; w kącikach sanitarnych nie było wentylacji; pozwanemu przysługiwała jedna ciepła kąpiel w tygodniu. Nie dał Sąd wiary zamieszczonemu w notatce służbowej z 15 lutego 2016 r. oświadczeniu pozwanego, iż nie jest w stanie ustalić, ilu osadzonych jednocześnie przebywało w danej celi. Za niekompletne uznał akta osobowe powoda, wobec wybiórczego przedstawienia w nich oświadczeń co do palenia bądź niepalenia przez powoda tytoniu. Roszczenie powoda ocenił Sąd jako częściowo zasadne. Wskazał, że podstawą roszczeń stanowiły art. 23, 24 i 448 k.c. w zw. z 417 k.c., art. 3 ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, § 30 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności, art. 30, 40 i 41 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 110 k.k.w. Jak stwierdził Sąd, kąciki sanitarne nie były właściwie oddzielone od innych pomieszczeń, brak też było w nich oddzielnej wentylacji. Pozwany przyznał, że ścianki te nie były zabudowane od podłogi do sufitu, gdyż ich właściwe zabudowanie wiązałoby się z wysokimi kosztami biorąc pod uwagę wiek budynku. Taka argumentacja nie zasługiwała, według Sądu, na podzielnie. Zgodnie z § 28 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności, niezbędne urządzenia sanitarne sytuuje się w sposób zapewniający ich niekrępujące użytkowanie. Oczywistym jest, że wymóg ten nie został spełniony, tym samym prawo do intymności i godności powoda zostało naruszone. Negatywnie ocenić należało także fakt dopuszczenia do osadzania się w pomieszczeniach sanitarnych pleśni. Przywołał Sąd pogląd, że osadzenie skazanego odbywającego karę pozbawienia wolności w przeludnionej celi, w której nie oddzielono urządzeń sanitarnych od reszty pomieszczeń może stanowić naruszenie dóbr osobistych w postaci godności i prawa do intymności oraz uzasadniać odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 24 i 448 k.c. Wskazał Sąd, że art. 110 § 2 k.k.w. reguluje minimalną powierzchnię 3 m ^{( 2)}, którą musi mieć zapewniony osadzony oraz ogólne normy dotyczące odbywania kary. Wprowadza od tej zasady wyjątki, które muszą być interpretowane ściśle, a które nie wystąpiły w sprawie. Według Sądu, powód był przetrzymywany w przeludnionych celach. Wskazuje na to wprost sprawozdanie z wizytacji Aresztu Śledczego w B., z którego wynika, iż pojemność aresztu wynosi 315 miejsc w zwykłych celach oraz 54 miejsc w szpitalu, a na dzień 4 marca 2013 r. osadzonych było o 34 więcej niż miejsc w celach. Przeludnienie w celach potwierdziły zeznania świadków. Przyjął Sąd, że powód zgłosił w okresie objętym żądaniem pozwu żądanie przeniesienia do celi dla osób niepalących. Za prawdziwe nie uznał twierdzeń pozwanego, iż w aktach osobowych powoda znajduje się jedynie oświadczenie z dnia 24 maja 2013 r., w którym powód deklaruje się jako osoba niepaląca, skoro są w tych aktach m.in. oświadczenia powoda z 22 września 2011 r. i z 17 października 2012 r. o tej treści. Stanowisko pozwanego ocenił jako wewnętrznie sprzeczne w sytuacji, gdy z jednej strony twierdził on, że każde oświadczenie złożone zostało do akt osobowych powoda i utrzymywał, że powód często zmieniał w tym zakresie zdanie, a z drugiej strony wskazał, iż tylko jedno oświadczenie o takiej treści zostało do akt dołączone. Umieszczono w aktach oświadczenia z 11 stycznia 2013 r. oraz z 24 maja 2013 r., w których powód deklaruje się jako osoba paląca, zatem logicznym jest, iż pomiędzy datami tych oświadczeń powód złożył oświadczenie odmiennej treści, a takiego brak jest w jego aktach osobowych, a mogło ono pochodzić z okresu objętego sporem, mianowicie z lutego 2013 r. Osadzenie powoda w celi z osobami palącymi, gdy deklarował, że papierosów nie pali było nieprawidłowe. Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych wskazuje na konieczność ochrony prawa niepalących do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego oraz nakłada na organy administracji rządowej i samorządowej obowiązek podejmowania działań zmierzających do ochrony zdrowia w tym zakresie. Działanie pozwanego doprowadziło, w ocenie Sądu, do naruszenia dobra osobistego powoda w postaci prawa niepalących do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego, Należało zakwalifikować je jako bezprawne. Uznał Sąd, że adekwatne do rozmiarów krzywdy powoda i stopnia naruszenia jego dóbr osobistych zadośćuczynienie wyrażać będzie kwota 1 500 zł wobec niezapewnienia w celi wymaganej minimalnej powierzchni 3 m ^{( 2 )}na osobę, kwota 1 500 zł wobec nieodpowiednich warunków urządzenia w celach kącików sanitarnych oraz kwota 2 000 zł wobec przetrzymywania powoda w celi dla osób palących wbrew jego woli. W pozostałym zakresie jako niezasadne powództwo Sąd oddalił. O kosztach procesu orzekł w oparciu o art. 102 k.p.c.

W apelacji pozwany zarzucił naruszenie prawa procesowego - art. 321 § 1 w związku z art. 193 § 3 k.p.c. poprzez zasądzenie na rzecz powoda kwoty 1 500 zł z tytułu zadośćuczynienia za niezapewnienie wymagalnej minimalnej powierzchni 3 m ² na osobę, pomimo iż powód nie żądał zasądzenia zadośćuczynienia z tego tytułu, art. 231 k.p.c. poprzez bezpodstawne przyjęcie domniemania faktycznego, jakoby powód przebywał w Areszcie Śledczym w B. w celach przeludnionych na podstawie faktu, że na dzień 4 marca 2013 r. pojemność aresztu wynosiła 315 miejsc i 54 miejsca szpitalne, a osadzonych było 349 osób, co doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych i bezpodstawnego zasądzenia na rzecz powoda kwoty 1 500 zł z tego tytułu, art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej oceny dowodu z zeznań świadka S. M. oraz zeznań powoda w zakresie przebywania powoda w celach przeludnionych i uznanie tych dowodów za wiarygodne, pomimo iż dowód z zeznań powoda jest wewnętrznie sprzeczny, jak również obydwa dowody stoją w sprzeczności z dowodem z protokołu z wizytacji przeprowadzonej w areszcie, uznanym przez sąd za wiarygodny, co świadczy o tym, że sąd dokonał oceny dowodów wbrew zasadom logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, dokonanie oceny dowodu z akt osobowych powoda w sposób dowolny a nie swobodny, wbrew zasadom logicznego rozumowania poprzez uznanie akt za niekompletne i wybiórcze z uwagi na fakt, że oświadczenia z dnia 11 stycznia 2013 r. oraz z 24 maja 2013 r. przedstawiają deklarację powoda jako osoby palącej i na tej podstawie ustalenie, że pomiędzy tymi oświadczeniami winna znajdować się deklaracja, iż powód jest osobą niepalącą, podczas gdy przeciwnie do ustaleń sądu, w oświadczeniu z 24 maja 2013 r. powód deklaruje się jako osoba niepaląca, zatem dowód ten jest kompletny, a ponadto koresponduje z notatkami służbowymi załączonymi do akt sprawy, jak również z zeznaniami świadków R. O. i A. M., dokonanie błędnej oceny dowodu z oświadczenia D. P. i na tej podstawie ustalenie, że powód składał ustną deklarację, że jest osobą niepalącą, podczas gdy D. P. nigdy nie przebywał w Areszcie Śledczym w B., a więc nie mógł być świadkiem tego zdarzenia, co pozwany podnosił w notatce służbowej, dokonanie błędnej oceny dowodu z notatek urzędowych dołączonych do akt sprawy sporządzonych przez pozwanego, z których wynika, że wychowawcy nie pamiętają przekazania przez powoda ustnej, a następnie pisemnej informacji dotyczącej woli przeniesienia go do celi dla osób niepalących, podczas gdy dowód ten koresponduje z dowodem z akt osobowych powoda, ponadto jest spójny z zeznaniami świadków A. M. i R. O., art. 217 § 3 w związku z art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie twierdzeń pozwanego dotyczących konieczności wydania przez dyrektora aresztu stosownej decyzji w przypadku rozmieszczenia powoda w warunkach, w których powierzchnia przypadająca na osadzonego wynosi mniej niż 3 m ², pomimo iż twierdzenie to ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a okoliczności sporne nie zostały dostatecznie wyjaśnione, art. 232 k.p.c. poprzez uznanie, że powód skutecznie wykazał naruszenie dóbr osobistych wskutek umieszczenia go w celach dla osób palących pomimo tego, iż powód deklarował się jako osoba niepaląca, a więc że w stosunku do niego nie zostały spełnione normy obowiązujące pozwanego, art. 102 k.p.c. poprzez nieobciążenie powoda kosztami procesu, podczas gdy w sprawie nie występują szczególne okoliczności uzasadniające odstąpienie od obciążenia powoda tymi kosztami, naruszenie prawa materialnego - art. 28 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności poprzez błędną wykładnię, że sposób zapewniający niekrępujące użytkowanie kącików sanitarnych oznacza całkowite wydzielenie urządzeń sanitarnych ścianami na całą wysokość kondygnacji, art. 6 w związku z art. 24 k.c. poprzez nieprawidłowe zastosowanie ciężaru dowodu i uznanie, że to pozwany winien wykazać brak przeludnienia w areszcie śledczym, podczas gdy ciężar wykazania, że powód przebywał w warunkach przeludnienia i tym samym, że zostały naruszone jego dobra osobiste spoczywa na powodzie, a pozwany powinien jedynie wzruszyć domniemanie bezprawności naruszenia tych dóbr, art. 24 k.c. poprzez uznanie, że pozwany naruszył dobra osobiste powoda, pomimo iż z zebranego materiału dowodowego wynika, że dobra osobiste powoda nie zostały naruszone, a działanie pozwanego nie było bezprawne i zawinione, art. 448 k.c. poprzez uznanie, że kwota 5 000 zł jest kwotą odpowiednią dla zadośćuczynienia powodowi krzywd. W oparciu o te zarzuty skarżący domagał się zmiany wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonym zakresie lub uchylenia wyroku co do kwoty 1 500 zł z tytułu ponadnormatywnego osadzenia i oddalenia powództwa w zaskarżonej części wraz ze stosownym rozstrzygnięciem w zakresie kosztów procesu, zasądzenia od powoda kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Niesłusznie zarzuca skarżący naruszenie art. 321 § 1 i 193 § 3 k.p.c.

Powód dochodził zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych związane z warunkami odbywania kary pozbawienia wolności. Uzupełniając podstawę faktyczną żądania przez wskazanie, że przebywał w celach przeludnionych nie dokonał zmiany powództwa lecz w dalszym ciągu wywodził je z warunków odbywania kary. W istocie na przeludnienie w areszcie powołał się podczas posiedzenia rozprawy, które odbyło się pod nieobecność przedstawiciela strony pozwanej, ale pozwany wniósł o doręczenie mu odpisu protokołu z tego posiedzenia i odpis protokołu otrzymał, a jak wynika z treści jego pisma stanowiącego odpowiedź na wezwanie sądu do przedstawienia wykazu cel, w których przebywał powód, powziął wiedzę o uzupełnieniu przez powoda podstawy faktycznej powództwa.

Zasadnie podważyła natomiast apelacja przyjęcie przez Sąd Okręgowy na podstawie domniemania, że powód umieszczony został w celach, w których powierzchnia przypadająca na jednego osadzonego była mniejsza niż 3 m ². Wyprowadził Sąd taki wniosek z treści sprawozdania z wizytacji aresztu, z którego wynikało, iż pojemność aresztu wynosi 315 miejsc w zwykłych celach oraz 54 miejsc w szpitalu, a na dzień 4 marca 2013 r. osadzonych było o 34 więcej, niż miejsc w celach. Trafnie wywiódł skarżący, że skoro suma miejsc w zwykłych celach i miejsc w szpitalu była większa niż liczba osadzonych, to z faktu, że osób osadzonych było o 34 więcej niż miejsc w zwykłych celach nie można wyprowadzić wniosku, że rozmieszczeni oni zostali w warunkach przeludnienia. Część osadzonych mogło wszak zajmować miejsca szpitalne. Inna rzecz, że z faktu przebywania w areszcie osób pozbawionych wolności w liczbie większej niż ilość miejsc w celach zwykłych nie wypływa jeszcze wniosek, że i powód przebywał w celi, która nie spełniała norm powierzchni.

Wbrew temu, co przyjął Sąd Okręgowy, przeludnienia w celach, w których osadzony był powód nie potwierdziły zeznania świadka i powoda.

Nie uzasadniają takiego ustalenia zeznania świadka S. M. o treści : „ na pewno nigdy nie było wymaganych 3 m”, bo oznaczać musiałyby te zeznania ciągłość przebywania osadzonych w warunkach przeludnienia, a do przyjęcia, że taka sytuacja miała miejsce nie ma żadnych podstaw. Powód nie wskazał numerów cel, w których przebywać miał w warunkach przeludnienia. Zeznał, że w większości przebywał w celach dwuosobowych, w których znajdowały się dwa łóżka, stół, dwa krzesła, półka na ścianie. Twierdził, że w tych właśnie celach nie została zapewniona minimalna powierzchnia 3 m ². Słusznie wywodzi zatem apelacja, że z wypowiedzi powoda wynika, że cela dwuosobowa zgodnie z normami była przystosowana dla dwóch osób, skoro w celi znajdowały się dwa łóżka, to nie mogło w niej przebywać więcej osadzonych niż dwóch, a więc cela nie była przeludniona. O przeludnieniu nie ma mowy w powołanym sprawozdaniu z wizytacji w areszcie.

Nie zachodziły w tych okolicznościach podstawy do stwierdzenia, że powód umieszczony został w pozwanej jednostce penitencjarnej w celach, w których powierzchnia przypadająca na jednego osadzonego była mniejsza niż 3 m ², a więc niezgodnie z wymogami art. 110 § 2 k.k.w. i wskutek tego doszło do naruszenia jego dóbr osobistych.

Ma rację skarżący, że niekompletności akt osobowych powoda nie dowodzą powołane przez Sąd pierwszej instancji oświadczenia powoda z 11 stycznia 2013 r. oraz z 24 maja 2013 r. Sąd ten wskazał, że w obu oświadczeniach powód zadeklarował się jako osoba paląca, zatem logicznym jest, iż pomiędzy datami tych oświadczeń musiał złożyć oświadczenie odmiennej treści, a takiego brak jest w jego aktach osobowych, a mogło ono pochodzić z okresu objętego sporem, mianowicie z lutego 2013 r. Wadliwie odczytał Sąd Okręgowy treść oświadczenia powoda z 24 maja 2013 r.. Stwierdził w nim powód, że jest osobą niepalącą wyrobów tytoniowych i że nie chce przebywać w celi przeznaczonej dla osób palących.

Nie podważył skarżący ustalenia Sądu Okręgowego, że w dniu 26 lutego 2013 r. powód przeniesiony został do celi przeznaczonej dla osób niepalących. Wyprowadzić z tego ustalenia trzeba wniosek, że po dniu 11 stycznia 2013 r. wyraził powód wolę zmiany celi na celę dla osób niepalących. W oparciu o oświadczenie pisemne P. P. oraz zeznania świadków i powoda Sąd Okręgowy ustalił, że prośbę o przeniesienie do celi dla osób niepalących powód zgłosił ustnie wychowawcy w dniu 21 lutego 2013 r. Pozwany podważa to ustalenie utrzymując m. in., że D. P. nigdy nie przebywał w Areszcie Śledczym w B., zatem nie mógł być świadkiem zdarzenia, które opisał w oświadczeniu. Ustaleń w tej materii dokonał jednakże Sąd Okręgowy w oparciu o oświadczenie P. P., a nie D. P.. W swoich zeznaniach powód wskazał 21 lutego 2013 r. jako datę wyrażenia ustnie woli przeniesienia go do celi przeznaczonej dla osób niepalących. Fakt zgłoszenia przez powoda prośby w sprawie zmiany celi potwierdzili świadkowie S. M., A. G. i B. R.. Naruszenie dóbr osobistych powoda w postaci prawa do przebywania w środowisku wolnym od dymu tytoniowego wywiódł Sąd Okręgowy z faktu, iż po zgłoszeniu wniosku o przeniesienie do celi przeznaczonej dla osób niepalących powód przez sześć dni – w lutym 2013 r. zmuszony był przebywać w celi z osobami palącymi.

Zgodzić się należy ze stanowiskiem apelującego, że fakt ten nie uzasadnia przyjęcia, że doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda.

Po pierwsze, z wykazu cel, w których osadzony był powód wynika, że w okresie od 11 stycznia 2013 r. do 26 lutego 2013 r. przebywał on w celi przeznaczonej dla dwóch osób, zatem co najwyżej z jedną osobą palącą, a nie osobami palącymi.

Po drugie, powód podczas pobytu w pozwanej jednostce penitencjarnej kilkakrotnie zmieniał zdanie deklarując się na przemian jako osoba paląca, niepaląca. Jak słusznie wskazał pozwany, nie sposób przyjąć, że w każdym przypadku zmiany deklaracji istniała w areszcie możliwość uczynienia w tym samym dniu zadość żądaniu powoda. Po zgłoszeniu żądania przeniesienia do innej celi pozwany zobligowany jest zorganizować zmianę miejsca pobytu osadzonego z poszanowaniem praw innych osób osadzonych i przy uwzględnieniu wielostopniowej klasyfikacji osadzonych do poszczególnych cel.

Zasadny jest zarzut naruszenia § 28 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że wymóg usytuowania w celach urządzeń sanitarnych w sposób zapewniający ich niekrępujące użytkowanie oznacza całkowite wydzielenie urządzeń sanitarnych ścianami trwałymi na całą wysokość kondygnacji, tj. od podłogi do sufitu. Zgodzić należy się z poglądem przywołanym w apelacji, że godne warunki odbywania kary pozbawienia wolności obejmują również zapewnienie prywatności i intymności związanych m. in. z potrzebami fizjologicznymi , niemniej nie oznaczają potrzeby zapewnienia samodzielności pomieszczeń przeznaczonych na toaletę ani ich oddzielenia murem od pozostałej części celi.

Uznać zatem należało, że niedogodności związane z koniecznością korzystania z toalety nie stanowiącej samodzielnego pomieszczenia oddzielonego murem na wysokość sufitu od pozostałej części celi nie uzasadniały udzielenia powodowi ochrony prawnej przez przyznanie mu stosownego zadośćuczynienia pieniężnego. Poziom dolegliwości powoda nie wykraczał poza ten ich zakres, który związany jest z osadzeniem w zakładzie karnym i areszcie śledczym, w warunkach izolacji.

Niewątpliwie pożądanym jest działanie ukierunkowane na poprawianie warunków wykonywania kary pozbawienia wolności i tymczasowego aresztowania z poszanowaniem praw i godności osób osadzonych.

Działania takie podejmowane są w pozwanej jednostce penitencjarnej, co wynika z zeznań świadków A. M. i R. O. oraz z protokołu z wizytacji aresztu.

Brak jest podstaw do przyjęcia, że przez swoje działania pozwany zmierzał do upokorzenia powoda, poniżenia go i naraził powoda na dolegliwości wymagające sądowej ochrony godności.

Uzasadniony jest w realiach stanu faktycznego sprawy wniosek, że nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda, które by mogło uzasadniać przyznanie zadośćuczynienia pieniężnego w oparciu o art. 24 § 1 i 448 k.c.

W rezultacie apelację należało uwzględnić na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

Zmianie podlegało rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w przedmiocie kosztów procesu. Fakt przebywania przez powoda w zakładzie karnym i jego subiektywne przekonanie o zasadności powództwa nie przemawiał, wbrew ocenie tego Sądu, za odstąpieniem od obciążenia go kosztami procesu. Będąc stroną przegrywającą zobowiązany jest on, w myśl art. 98 § 1 w związku z art. 99 k.p.c., zwrócić stronie pozwanej, na jej żądanie, koszty zastępstwa prawnego w postępowaniu w obu instancjach.

SSO Tomasz Tatarczyk SSA Ewa Jastrzębska SSA Anna Bohdziewicz