Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lipca 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący :	SSA Lucyna Morys - Magiera (spr.)
Sędziowie :	SA Piotr Łakomiak SA Aneta Wolska
Protokolant :	Magdalena Antków

po rozpoznaniu w dniu 21 czerwca 2024r. w Katowicach

na rozprawie

z powództwa Z. C. (1) i Z. C. (2)

przeciwko Delikatesy Centrum spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Komornikach (poprzednio: (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w (...))

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie

z dnia 30 listopada 2018r., sygn. akt I C 470/18

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanej 6750 (sześć tysięcy siedemset pięćdziesiąt) złotych z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego;

3.  zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanej 45418 (czterdzieści pięć tysięcy czterysta osiemnaście) złotych z tytułu kosztów postępowania kasacyjnego;

4.  zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanej 860 591,67 (osiemset sześćdziesiąt tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt jeden i 67/100) złotych z tytułu zwrotu spełnionego świadczenia, oddalając wniosek restytucyjny w pozostałej części.

SSA Piotr Łakomiak SSA Lucyna Morys-Magiera SSA Aneta Wolska

Sygn. akt I ACa 551/24

UZASADNIENIE

Powodowie Z. C. (1) i Z. C. (2) domagali się od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) zapłaty solidarnie na ich rzecz 748 279,20zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 20 106,62zł od 23 października 2017r., od 36 504,70zł od 21 września 2017r. i od 691 667,88zł od 30 marca 2018r. Podawali, iż na dochodzoną kwotę składa się odszkodowanie w wysokości 691 667,88zł z tytułu utraconych przez okres roczny korzyści przez wynajmujących budynek handlowo-usługowy powodów, bowiem z uwagi na dokonane zniszczenia nie mieli możliwości jego wynajęcia, a także koszty remontu budynku oraz zaległy czynsz najmu w wysokości 56 611,32zł za okres od sierpnia 2017r. do października 2017r.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 24 sierpnia 2018r., wydanym w sprawie o sygn. I Nc 167/18, Sąd Okręgowy w Częstochowie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu i wyrzekł o kosztach procesu.

Sprzeciw od tego nakazu w całości wniósł pozwanym domagając się oddalenia powództwa w całości i zasądzenia od powodów kosztów procesu. Podnosił, iż wprawdzie łączyła go z powodami umowa najmu, jednakże w okresie obowiązywania umowy doszło do jego restrukturyzacji, wszelkie prawa i obowiązku z umowy przeszły na wydzieloną spółkę (...) sp. z o.o. w W. i nie ma podstaw do przyjęcia solidarnej odpowiedzialności między tymi spółkami wobec powodów.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 30 listopada 2018r. Sąd Okręgowy w Częstochowie częściowo uwzględniając żądanie zapłaty zaległego czynszu i odszkodowania za poniesioną wynajmującego szkodę z tytułu utraconych korzyści zasądził od pozwanej solidarnie na rzecz powodów 56 611,32 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, liczonymi od 20 106.62 złotych od 23 października 2017 roku i od 36 504,70 złotych od 21 września 2017 roku. W pozostałej części powództwo oddalił oraz zasądził solidarnie od powodów na rzecz pozwanej 6 107,44 złotych z tytułu zwrotu kosztów procesu.

Sąd pierwszej instancji ustalił, iż powodowie Z. C. (1) oraz Z. C. (2) w dniu 5 lipca 2013 roku zawarli z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w (...) (wcześniej (...) Sp. z o.o.) umowę najmu budynku handlowo-usługowego o powierzchni 1 089,79 m ² w C. przy ul. (...), z czynszem najmu w wysokości 57 638,99 złotych miesięcznie, z prawem jego corocznej waloryzacji. Jak ustalono, najemca wpłacił kaucję zabezpieczającą roszczenia powodów w wysokości 152 810,35 złotych.

W dniu 19 sierpnia 2016 roku doszło do podziału pozwanej spółki, w wyniku którego wydzielono spółkę (...) sp. z .o.o. z kapitałem zakładowym 5 000 zł, przenosząc na nią zobowiązania wynikające z wybranych umów najmu, w tym umowy z powodami.

Sąd Okręgowy ustalił dalej, iż najemca zalegał z zapłatą czynszu od sierpnia do listopada 2017 r. i po kilkukrotnym wezwaniu do zapłaty zaległości, pismem z 13 listopada 2017 roku powodowie jako wynajmujący wypowiedzieli mu umowę najmu ze skutkiem natychmiastowym. Po potrąceniu z kaucji należności czynszowych za sierpień, wrzesień oraz częściowo październik do zapłaty pozostało 56 611,32 złotych.

Zostało ponadto ustalone, iż w dniu 20 listopada 2017 roku powodowie dokonali otwarcia wynajmowanego uprzednio budynku oraz wymiany wszystkich zamków znajdujących się na terenie nieruchomości. W związku z rozwiązaniem umowy powodowie otrzymali 37 000 złotych odszkodowania.

Sąd pierwszej instancji dokonał powyższych ustaleń faktycznych na podstawie dowodów z dokumentów i zeznań świadka M. Ż. oraz zaznaczył, że przedłożona opinia prywatna co do rozmiaru szkód nie miała waloru opinii biegłego.

Podkreślił Sąd Okręgowy, że spór sprowadzał się do faktu dokonania zniszczeń w wynajętym budynku i zasadności wypłaty odszkodowania w związku z wypowiedzeniem umowy. Rozważania rozpoczął od konstatacji, ze (...) spółka z o.o. w (...) jest odpowiedzialna solidarnie za zobowiązania spółki (...) sp. z .o.o. w zakresie zawartej umowy najmu, zgodnie z treścią art. 546 § 1 ksh, gdyż za zobowiązania przypisane w planie podziału spółce przejmującej lub spółce nowo zawiązanej pozostałe spółki, na które został przeniesiony majątek spółki dzielonej, odpowiadają solidarnie przez trzy lata od dnia ogłoszenia o podziale. Uznał, że skoro na podstawie art. 529 § 2 ksh do podziału przez wydzielenie stosuje się przepisy o podziale spółek dotyczące odpowiednio spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej, to art. 546 § 1 ksh odnosi się do zobowiązań spółek dzielonych zarówno przy podziale przez rozdzielenie, jak i przez wydzielenie. Zaznaczył dalej, że odpowiednio stosowany do podziału przez wydzielenie art. 546 § 1 ksh chroni wierzycieli spółki dzielonej przed niekorzystnym podziałem majątku w trakcie procedury podziału, co pozwala na przyjęcie solidarnej odpowiedzialności spółek uczestniczących w podziale przez wydzielenie, nie wyłączając odpowiedzialności spółki wydzielającej. Wskazał sąd pierwszej instancji nadto, że skoro (...) spółka z o.o. w W. nie uiściła czynszu za okres od sierpnia 2017 roku do października 2017 roku, kiedy to powodowie dokonali przymusowego otwarcia lokalu, a następnie w prawidłowy sposób dokonali potrącenia wierzytelności z tytułu kaucji, uzasadnione było żądanie zapłaty 56 611,32 złotych z tytułu czynszu najmu za okres od sierpnia 2017 r. do 20 października 2017 r. Zaznaczył, że na 13 listopada 2017 roku spółka wydzielona zalegała z zapłatą czynszu na łączną kwotę 172 916,97 złotych, zaś kaucja zabezpieczająca wynosiła 152 810,35 złotych; do zapłaty pozostało zatem 37532,37 złotych, a skoro (...) sp. z o.o. nie zwróciła powodom kluczy, to wynajmujący mogli również doliczyć czynsz za okres od 1 października do 20 października 2017 r., w kwocie 20 106,62 złotych. Jako datę wymagalności tych należności odpowiednio wskazał 21 września i 23 października 2017 roku. W pozostałym zakresie oddalił roszczenie powodów, powołując się na normę art. 6 kc oraz fakt, że w żaden sposób nie wykazali, iż najemca przyczynił się do zniszczenia lokalu, nie wykazali związku przyczynowo-skutkowego między zaniedbaniem spółki, a dokonanymi zniszczeniami oraz nie wykazali wysokości szkody. Sąd Okręgowy podkreślił, że dowodem na dokonanie zniszczeń nie mogły być zeznania świadka M. S., która podała jedynie, że po otwarciu budynku ujawniono m.in. rozbite szyby, uszkodzone okna i drzwi, ale nie podała wartości i dokładnego zakresu ujawnionych uszkodzeń. W ocenie Sądu Okręgowego wobec zanegowania zaistnienia uszkodzeń, dowodem na dokonanie zniszczeń nie mogła być prywatna opinia techniczna stanu budynku, czy też kosztorys naprawy uszkodzeń, a powodowie nie zgłosili żadnych wniosków dowodowych mogących być podstawą ustaleń o faktach, co do których zgłaszali twierdzenia. Zdaniem tego Sądu powodowie nie udowodnili również, aby w związku z rozwiązaniem umowy ze spółką wydzieloną ponieśli szkodę. Wprawdzie bezspornym jest, że do tej pory, pomimo obniżenia czynszu najmu nie wynajęli spornej nieruchomości, jednakże nie wykazali, aby to działanie pozwanej uniemożliwiło zawarcie umowy z potencjalnymi kontrahentami. Z samej konieczności rozwiązania umowy nie można bowiem wywodzić roszczenia o zapłatę czynszu najmu za cały okres, do kiedy umowa pierwotnie była zawarta, czyli 10 lat.

Sąd Okręgowy zaakcentował także, że powodowie nie wykazali, aby spółka wydzielona dokonała zniszczeń, które uniemożliwiają wynajęcie budynku, a jednocześnie sam podnosił, że lokal nie jest wynajęty, gdyż w okolicy znajdują się już liczne sklepy wielopowierzchniowe, co czyni budynek nieatrakcyjnym dla potencjalnych kontrahentów. To przemawiało za nieuwzględnieniem powództwa w tym zakresie.

O kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego orzeczono z powołaniem na normę art. 100 kpc, wskazując, że roszczenie uwzględniono tylko w 8%, więc strona powodowa powinna je ponieść w 92%. Z tej przyczyny na rzecz pozwanego od powodów zasądzono 6 107,44 złotych.

Apelacje od powyższego wyroku sądu pierwszej instancji wniosły obie strony, przy czym pozwany kwestionował zasadę swojej odpowiedzialności, a powodowie - wysokość zasądzonego świadczenia.

Pozwany w apelacji skierowanej przeciwko rozstrzygnięciu zawartemu w punkcie 1. zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 546 § 1 ksh przez jego niewłaściwą wykładnię w związku z niewłaściwym zastosowaniem art. 529 § 1 ksh, polegającą na uznaniu, że art. 546 § 1 ksh stanowi podstawę odpowiedzialności solidarnej spółki dzielonej za zobowiązania spółki nowo zawiązanej, które zostały przypisane spółce nowo zawiązanej w planie podziału, co skutkowało błędnym przyjęciem, że pozwana jest odpowiedzialna solidarnie za zobowiązania (...) spółki z o. o. w W. wobec powodów, wynikające z umowy najmu z 5 lipca 2013 roku.

Na tej podstawie domagał się zmiany wyroku i oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia kosztów postępowania za obie instancje.

Powodowie w apelacji skierowanej przeciwko rozstrzygnięciom zawartym w punktach 2. i 3. wyroku zarzucili nierozpoznanie istoty sprawy polegające na uchyleniu się Sądu od zbadania podstawy materialnoprawnej powództwa w zakresie żądania odszkodowania z tytułu utraconych korzyści i niewniknięcie w całokształt okoliczności sprawy, co skutkowało błędnym przyjęciem, że roszczenie dotyczyło odszkodowania za rzeczywistą stratę poniesioną na skutek zniszczeń powstałych w lokalu w okresie obowiązywania umowy najmu, które nie zostało udowodnione; naruszenie art. 328 § 2 kpc przez wadliwie uzasadnienie wyroku polegające na niewskazaniu, jakie fakty sąd uznał za udowodnione, na jakich dowodach w tym zakresie się oparł, jak oceniał ich wiarygodność i moc dowodową, a którym dowodom takiej wiarygodności odmówił, a nadto na braku wskazania i wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa oraz przez zawarcie w uzasadnieniu twierdzeń niezwiązanych z istotą sprawy; naruszenie przepisów postępowania, mających istotny wpływ na wynik sprawy, a to art. 245 kpc w zw. z art. 233 kpc i naruszenie zasady wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz brak uzasadnienia przyczyn, dla których odmówiono wiarygodności opinii technicznej z 15 do grudnia 2017 r. przyjmując, że nie miała charakteru opinii biegłego, a była jedynie dokumentem prywatnym, co doprowadziło do wadliwych ustaleń, podczas gdy dokument ten jest samodzielnym środkiem dowodowym sporządzonym przez osobę posiadającą odpowiednią wiedzę, poprzedzony oględzinami nieruchomości, analizą dowodów i dokumentów i jako taki powinien stanowić podstawę ustaleń faktycznych i wyrokowania; art. 233 § 1 kpc polegające na dokonaniu ustaleń w sposób dowolny, bez uwzględnienia wszystkich dowodów, w szczególności z pominięciem postanowień umowy najmu z 5 lipca 2013r., protokołu zdawczo-odbiorczego z 20 listopada 2017 r. z załącznikami, kosztorysu naprawy uszkodzeń, ofert najmu nieruchomości, korespondencji kierowanej do pozwanej i niedokonaniu ustaleń i oceny odnośnie przyczyn i okoliczności rozwiązania umowy najmu; sprzecznym z materiałem dowodowym ustaleniu, że najemca nie przyczynił się do zniszczenia lokalu oraz, że strona powodowa nie wykazała związku przyczynowo-skutkowego między zaniedbaniem spółki, a dokonanymi zniszczeniami, nie wykazała aby działanie pozwanej uniemożliwiło zawarcie umowy z innymi kontrahentami, podczas gdy zaoferowane dowody dały podstawę do dokonania takich ustaleń, gdyż wynika z nich, że do rozwiązania umowy najmu doszło wyłącznie z przyczyn leżących po stronie pozwanej, akty wandalizmu nastąpiły w okresie obowiązywania umowy, w którym to najemca był wyłącznym posiadaczem nieruchomości i na mocy umowy był zobowiązany do utrzymywania należytego jej stanu technicznego i zachowania przedmiotu najmu w stanie niepogorszonym, zapewnienia ochrony przedmiotu najmu oraz jego zwrotu w stanie niepogorszonym (§ 6 ust. 1 lit. a, b, f oraz ust. 6 umowy); błędnym wyprowadzeniem wniosku, że zeznania świadka M. S. są nieprzydatne dla wykazania roszczenia powodów, gdyż świadek nie wskazała na wartość oraz zakres ujawnionych uszkodzeń, podczas gdy dla oceny roszczenia istotny był sam fakt dokonania zniszczeń uniemożliwiających najem, a nie ich wartość; naruszenie przepisów prawa materialnego, a to: art. 361 § 2 kc w zw. z art. 471 kc przez ich niezastosowanie jako podstawy materialnoprawnej powództwa oraz art. 666 § 1 kc w zw. z art. 675 § 1 kc i art. 471 kc przez ich niezastosowanie.

W oparciu o takie zarzuty powodowie domagali się uchylenia wyroku w zakresie punktów 2. i 3. i przekazania w tej części sprawy do ponownego rozpoznania z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania apelacyjnego sądowi pierwszej instancji lub zmiany wyroku w pkt 1. przez zasądzenie od pozwanego na ich rzecz 691 667,88 złotych wraz ustawowymi odsetkami od 6 kwietnia 2018 roku oraz w zakresie kosztów postępowania przez zasądzenie od pozwanej solidarnie na ich rzecz kosztów procesu za obie instancje.

Obie strony żądały także oddalenia apelacji przeciwnika ze stosownym orzeczeniem o kosztach wynikłych z wyniesienia tego środka.

Wyrokiem z dnia 22 listopada 2019r., wydanym w sprawie o sygn. akt I ACa 277/19, Sąd Apelacyjny w punkcie 1) zmienił zaskarżony wyrok : a) w punktach 1. i 2. w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powodów solidarnie 748 279,20zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 20 106,62zł od 23 października 2017r., od 36 504,70zł od 21 września 2017r. i od 691 667,88zł od 6 kwietnia 2018r. , b) w punkcie 3. w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powodów solidarnie 48 248zł z tytułu kosztów procesu, w punkcie 2) oddalił apelację pozwanego oraz w punkcie 3) zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie 42 684zł z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny rozpoznając po raz pierwszy niniejszą sprawę uznał, że regulacja podziału spółek, wynikająca z art. 528 i kolejnych ksh tylko w niewielkim zakresie odnosi się wprost do podziału przez wydzielenie, co zostało zauważone w art. 529 § 2 ksh przez nakazanie stosowania przepisów o podziale spółek dotyczących odpowiednio spółki przejmującej lub nowo zawiązanej, co należy rozumieć jako odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów o podziale i tłumaczyć zgodnie z ogólnymi regułami interpretacji przepisów zawierających klauzulę odpowiedniego stosowania ' jako nakaz stosowania przepisów o podziale wprost, jeśli jest to możliwe, a jeżeli wymaga tego specyfika zakresu odniesienia, którym jest podział przez wydzielenie z koniecznymi modyfikacjami. Zaznaczył, że przyjęta w art. 546 § 1 ksh konstrukcja odpowiedzialności solidarnej spółek uczestniczących w podziale nie koliduje z istota podziału przez wydzielenie, co wyklucza odmowę jej stosowania w tej postaci podziału. Solidarnej odpowiedzialności spółek nie stoi także na przeszkodzie częściowa sukcesja uniwersalna między spółka dzielona, a spółka wydzielana, gdyż wprawdzie prowadzi do wstąpienia ex lege spółki przejmującej lub nowo zawiązanej w prawa i obowiązki spółki dzielonej określone w planie podziału, ale nie wyklucza aby spółka dzielona, skoro zachowuje byt, pozostawała przez pewien czas nadal dłużnikiem, ponoszącym w celu zabezpieczenia wierzycieli solidarna odpowiedzialność za długi przeniesione do spółki przejmującej lub nowo zawiązanej. Uznał dalej, że apelacja pozwanego, skierowana wobec samej zasady odpowiedzialności, nie okazała się więc trafna i z mocy art. 385 kpc podlegała oddaleniu, zwłaszcza że nie kwestionowała sposobu wyliczenia należności z tytułu zaległego czynszu, (należnego do dnia odzyskania przez powodów posiadania budynku) i jego częściowego rozliczenia z wniesioną przez pozwaną, po zawarciu umowy najmu, kaucją.

Odnosząc się natomiast do apelacji powodów przyjął, że powodowie nie musieli wykazywać, że najemca nie przyczynił się do zniszczenia wynajętego lokalu, skoro w umowie najmu z dnia 5 lipca 2013 r. strony postanowiły, że najemca ma używać przedmiotu najmu zgodnie z jego przeznaczeniem (§ 6 ust. 1a), utrzymywać w należytym stanie technicznym (§ 6 ust. 1b) oraz zapewnić jego ochronę (§ 6 ust. 1f), zaś po ustaniu stosunku najmu był zobowiązany do zwrotu przedmiotu wynajmującemu w stanie niepogorszonym (§ 6 ust. 6). Postanowienia te oznaczają, że do chwili zakończenia stosunku najmu to najemca ponosił ryzyko uszkodzenia przedmiotu najmu, a tym samym odpowiedzialność odszkodowawczą z tego tytułu. Nie ma to wprawdzie zasadniczego znaczenia dla oceny zasadności zgłoszonego przez powodów roszczenia o zapłatę utraconych korzyści w związku z zakończeniem umowy najmu przed terminem, na który była ona zawarta, niemniej wobec podniesienia w tym zakresie zarzutów wobec poglądu sądu pierwszej instancji, wymagało to zajęcia stanowiska przez sąd odwoławczy.

Dalej uznał, że zasadność tej grupy zarzutów nie może prowadzić jednak do oczekiwanego przez skarżących stwierdzenia, że nie doszło do rozpoznania istoty sprawy. Jak wskazano, Sąd Okręgowy jednoznacznie bowiem wskazał, że w jego ocenie strona powodowa nie udowodniła, aby w związku z rozwiązaniem umowy poniosła szkodę, a ponieważ właśnie to, obok zapłaty zaległego czynszu za okres do objęcia w posiadanie budynku, było przedmiotem żądania pozwu - odniósł się i do tego żądania, chociaż rzeczywiście w tym zakresie w uzasadnieniu nie wyjaśnił z jakich względów nie brał pod uwagę dowodów przedłożonych przez powodów ani nie podał i nie wyjaśnił podstawy prawnej tego rozstrzygnięcia.

Sąd Apelacyjny podkreślił, iż umowa najmu nieruchomości powodów została zawarta na czas określony (§ 4 ust. 5), co zgodnie z art. 673 § 3 kc oznacza, że wypowiedzenie tego rodzaju umowy w sposób swobodny nie jest dopuszczalne. Strony uzgodniły wypadki zakończenia umowy przed terminem, postanawiając że wynajmujący może rozwiązać umowę jeżeli najemca pomimo upomnienia używa przedmiotu najmu W sposób sprzeczny z umową lub zaniedbuje przedmiot najmu w ten sposób, że jest on narażony na utratę lub uszkodzenie (§ 10 ust. 2 a i b) lub zalega z zapłatą czynszu za co najmniej dwa pełne okresy płatności i nie dokona zapłaty pomimo pisemnego wezwania i wyznaczenia dodatkowo 30 dniowego terminu (§ 10 ust 2 C), na którą to właśnie regulację (§ 10 ust. 2 a), pismem z dnia 13 listopada 2017 r. (k. 36) strona powodowa rozwiązała umowę ze skutkiem natychmiastowym, wskazując dodatkowo na brak uregulowania czynszu najmu za trzy pełne okresy płatności. Jednocześnie z treści umowy, zeznań oraz przedłożonych dokumentów, w szczególności wiadomości e-mail (k. 203-210), wynika że budynek został dostosowany do potrzeb najemcy, a strony przykładały wagę do trwałości stosunku najmu, gdyż służyło to zabezpieczeniu ich interesów.

Sąd Apelacyjny następnie zważył, iż zachowanie najemcy nie spowodowało po stronie powodów szkody wynikłej z nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 kc), którą jest bezprawne działanie lub zaniechanie stanowiące wyraz nienależytego wykonania zobowiązania, z którym przyczynowo powiązane jest wystąpienie szkody po stronie kontrahenta. Niewątpliwie skoro umowa została zawarta na czas określony, wynajmujący oczekiwał świadczenia w postaci czynszu najmu za cały ten okres. Przedwczesne zakończenie tego stosunku, z przyczyn leżących wyłącznie po stronie najemcy, spowodowało następstwo pozostające w normalnym związku przyczynowym z działaniem najemcy, czyli utratę tego oczekiwanego zysku, a tym samym szkodę w postaci utraconych korzyści (art. 361 § 2 kc), przy czym nie było sporne, jaki czynsz był należny wynajmującemu. Co istotne : powodowie ograniczyli swoje żądanie do okresu, w jakim rzeczywiście ponieśli stratę z tytułu zakończenia umowy, a jednocześnie zdaniem Sądu Apelacyjnego wykazali, zarówno zeznaniami świadków, jak i dokumentami, że wynajęcie tego obiektu było utrudnione ze względu na jego stan techniczny, odpowiedzialność za który spoczywa na byłym najemcy, jak również z uwagi na bliskość innych tego typu budynków i to pomimo znacznego obniżenia wysokości oczekiwanego czynszu. W sytuacji przyjął, iż gdyby umowa nie została rozwiązana z przyczyn obciążających najemcę , strona powodowa nie musiałaby szukać innego najemcy i uzyskałaby dochód z czynszu najmu. Uznał więc, że szkoda ta w wysokości 691 667,88 złotych (57 638,99 zł X 12) winna zostać pokryta przez pozwanego z mocy art. 471 kc w zw. z art. 361 § 2 kc i § 10 ust. 4 umowy stron, jako dłużnika odpowiedzialnego solidarnie z najemcą na identycznej zasadzie jak wskazana wyżej przy rozważaniach dotyczących zapłaty za zaległy czynsz.

Ze wskazanych wyżej względów apelację powodów w tej części uwzględniono, zmieniając na podstawie art. 386 § 1 kpc zaskarżony wyrok w punkcie 1. i 2. przez podwyższenie zasądzonej nim należności do 748 279,20 złotych, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 691 667,88 od 6 kwietnia 2018 r., czyli 7 dni po doręczeniu wezwania do jego zapłaty 29 marca 2018 r. , po myśli art. 455 § 1 kc w zw. z art. 481 § 1 i 2 kc.

Zmieniono także orzeczenie o kosztach postępowania w punkcie 3. zaskarżonego wyroku, na podstawie art. 386 § 1 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 § 1 kpc) obciążając nimi pozwanego. Na koszty te składa się opłata od pozwu oraz koszty zastępstwa procesowego powodów stosownie do regulacji § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Na tej samej zasadzie zasądzono od pozwanego na rzecz powodów z mocy art. 108 § 1 kpc koszty postępowania apelacyjnego w postaci opłaty od apelacji i kosztów zastępstwa procesowego, wynikających z § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 powołanego rozporządzenia.

Skargę kasacyjną od powyższego orzeczenia Sądu Apelacyjnego co do punktu 1. a) w części, w której zasądzono od pozwanego na rzecz powodów solidarnie 691 667,88zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 6 kwietnia 2018r., a także co do punktu 3. wniósł pozwany, domagając się jego uchylenia w zaskarżonej części i oddalenia powództwa o zapłatę kwoty 691 667,88zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz zasądzenia od powodów solidarnie kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, ewentualnie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania w zaskarżonej części Sądowi Apelacyjnemu z pozostawieniem mu rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Powodowie wnieśli o odmowę przyjęcia skargi kasacyjnej pozwanego do rozpoznania, a w przypadku jej przyjęcia – o oddalenie skargi kasacyjnej w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 28 grudnia 2023r., wydanym w sprawie o sygn. akt II CSKP 596/22, Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w zaskarżonym zakresie i w tej części przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.

W uzasadnieniu powyższego wyroku wskazano, iż o tym, jakie prawa i obowiązki przechodzą ze spółki dzielonej w wyniku podziału przez wydzielenie na spółkę wydzieloną, rozstrzyga plan podziału, o czym stanowi wprost art. 531 § 1 ksh przewidując, że spółki przejmujące lub spółki nowo zawiązane powstałe w związku z podziałem wstępują z dniem podziału bądź z dniem wydzielenia w prawa i obowiązki spółki dzielonej, określone w planie podziału. Zaznaczono, że minimalną treść planu podziału reguluje art. 534 § 1 ksh.

Zdaniem Sądu Najwyższego nie budzi wątpliwości, że przy uwzględnieniu art. 65 kc w zw. z art. 651 kc w zw. z art. 2 ksh plan podziału pozwanego należy interpretować w ten sposób, że z dniem wydzielenia spółka nowo zawiązana weszła w trybie art. 529 § 1 pkt 4 w zw. z art. 531 § 1 ksh we wszystkie prawa i obowiązki pozwanego związane ze sporną umową najmu zawartą z powodami. Przyjął zatem, że z dniem wydzielenia na spółkę wydzieloną przeszły wszystkie prawa dotychczasowego najemcy i ciążące na nim obowiązki, w tym obowiązek zapłaty czynszu oraz prawidłowego używania przedmiotu najmu, wynikające z przedmiotowej umowy najmu. Z dniem wydzielenia w ramach przedmiotowego stosunku najmu spółka wstąpiła w sytuację prawną ozwanego, stając się nowym najemcą spornej nieruchomości. Przyjął Sąd Najwyższy, iż w świetle art. 546 § 1 ksh solidarna odpowiedzialność pozwanego dotyczy wszystkich zobowiązań ciążących na spółce nowo wydzielonej i wynikających ze spornej umowy najmu, w tym również obowiązku naprawienia szkody, wywołanej niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem przez tę spółkę zobowiązań kontraktowych wynikających z tej umowy najmu, przypisanych tej spółce w planie podziału.

Sąd Najwyższy wskazał następnie, iż w odniesieniu do wierzytelności objętych dyspozycją art. 546 § 1 ksh nie ma znaczenia okoliczność, czy zobowiązania te były wymagalne przed dniem podziału, czy też stały się wymagalne dopiero po tym dniu. Bez znaczenia pozostaje charakter tych wierzytelności oraz ich przedmiot, gdyż art.546 § 1 ksh nie ma znaczenia okoliczność, kiedy zobowiązanie było wymagalne, podobnie jak charakter wspomnianych wierzytelności oraz ich przedmiot. Za nieistotne uznał ponadto, czy dochodzone na gruncie art. 546 § 1 ksh długi istniały na dzień podziału, czy powstały później, o ile wynikają z praw i obowiązków danego stosunku prawnego, ujętego w planie podziału.

Uznał zatem Sąd Najwyższy, iż art. 546 § 1 ksh stanowi podstawę prawną solidarnej odpowiedzialności pozwanego i spółki za szkodę wyrządzoną powodom przez spółkę po dniu wydzielenia na skutek nienależytego wykonania umowy najmu, a zarzuty skarżącego w tej mierze były niesłuszne.

Za skuteczne natomiast uznano zarzuty dotyczące naruszenia art. 361 § 1 i 2 kc w zw. z art. 471 kc w zw. z art. 672 kc i art. 675 § 1 kc. Za przedwczesne przyjął Sąd Najwyższy uznanie za zasadne roszczeń powodów opartych na art. 471 kc, dotyczących naprawienia szkody w postaci utraconych korzyści w związku z przedterminowym zakończeniem spornej umowy, które miały się mieścić w zakresie solidarnej odpowiedzialności pozwanego na podstawie art. 546 § 1 ksh. Podkreślił, że to powodowie winni wykazać kumulatywne spełnienie się wszystkich przesłanek odpowiedzialności z art. 471 kc z tytułu niewykonania, czy nienależytego wykonania zobowiązania, przy czym domniemaniem objęta jest wyłącznie wina dłużnika.

Zdaniem Sądu Najwyższego Sąd Apelacyjny nie ustalił należycie, jakie były rzeczywiste przesłanki skorzystania przez powodów z uprawnienia do natychmiastowego wypowiedzenia spornej umowy najmu, czy była to zwłoka najemcy z zapłatą czynszu, czy brak należytej dbałości o stan wynajmowanego lokalu. W jego ocenie sąd drugiej instancji zaniechał poczynienia ustaleń faktycznych na okoliczność zdarzenia, z którym związane było niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania w rozumieniu art. 471 kc oraz nie przeprowadził rozważań w odniesieniu do kwestii, czy stan niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania pozostawał w adekwatnym związku przyczynowym z doznaną przez powodów szkodą w postaci lucrum cessans. Zaznaczono przy tym, iż jeśli chodzi o odszkodowanie w tym zakresie, niezbędne jest wykazanie prawdopodobieństwa uzyskania korzyści w stopniu graniczącym z pewnością, że gdyby nie zachowanie się dłużnika, to wierzyciel korzyść taką by uzyskał, czyli udowodnienia, że korzyść była możliwa do osiągnięcia w tych okolicznościach. Sąd Najwyższy wskazał nadto na konieczność przeprowadzenia przez Sąd Apelacyjny analizy tego roszczenia pod względem faktycznym i prawnym.

W toku ponownego postępowania przed Sądem Apelacyjnym pozwany wniósł o oddalenie apelacji powodów w całości i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz kosztów postępowania kasacyjnego, w tym opłaty od skargi kasacyjnej i kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. W piśmie procesowym z dnia 28 maja 2024r. pozwany zgłosił nadto zarzut przedawnienia roszczenia powodów z art. 666 kc w zw. z art. 675 §1 kc w sytuacji, gdyby Sąd uznał, że roszczenie powodów wywodzone jest z tych norm. Podnosił, iż przedmiotem rozpoznania i orzekania nie było roszczenie o odszkodowanie z tytułu zniszczeń w lokalu powodów oraz ponadnormatywnego zużycia najmowanego lokalu. Wnosił ponadto o zasądzenie od powodów solidarnie na rzecz pozwanego na zasadzie art. 398 ¹⁵ § 1 zd. 2 kpc w zw. z art. 415kpc kwoty 860 591,67zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od daty wydania wyroku. Uzasadniając roszczenie restytucyjne podawał, że uiszczona suma stanowi świadczenie nienależne spełnione przez pozwanego w postaci odszkodowania zasądzonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 22 listopada 2019r. w wysokości 691 667,88zł, odsetek ustawowych za opóźnienie od tej kwoty za okres od 6 kwietnia 2018r. do 30 grudnia 2019r. (84 099,23zł), koszty postępowania za obie instancje wynikające z wyroków wydanych w niniejszej sprawie: 42 140,56zł i 42 684zł. Do pisma dołączono dowody wpłat powyższych kwot na rzecz powodów.

Powodowie wnieśli o oddalenie wniosku restytucyjnego pozwanego, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko oraz jego argumentację.

Poza sporem było, iż w toku postępowania drugoinstancyjnego pozwany zmienił nazwę na Delikatesy Centrum Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Komornikach, co wynikało z dołączonego do akt sprawy odpisu z rejestru przedsiębiorców KRS. Znalazło to odzwierciedlenie w treści oznaczenia strony pozwanej w rubrum orzeczenia sądu drugiej instancji.

W wyniku częściowego uchylenia wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 22 listopada 2019r., sygn. akt I ACa 277/19, przedmiotem ponownego rozpoznania przez sąd drugiej instancji była apelacja powodów, bowiem apelacja pozwanego została oddalona prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 22 listopada 2019r., od którego nie wniesiono skargi kasacyjnej.

Pozwany w istocie zakwestionował częściowo orzeczenie sądu drugiej instancji : zasądzające na rzecz powodów 691 667,88zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 6 kwietnia 2018r. z tytułu odszkodowania za szkodę poniesioną z powodu niemożności wynajęcia lokalu z uwagi na jego zły stan techniczny wywołany działaniami pozwanego w podanym okresie w postaci utraconych korzyści, w związku z czym w tej tylko części sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania. Dotyczyło ono apelacji powodów, bowiem tylko oni zaskarżyli rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji w tej kwestii, oddalające powództwo. Uchyleniem przez Sąd Najwyższy było nadto objęte wyrzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego, zawarte w punkcie 3. wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 22 listopada 2019r. Wyznaczono w ten sposób granice obecnego orzekania Sądu Apelacyjnego w niniejszej sprawie.

Nieskuteczny okazał się być zarzut naruszenia art. 328 §1 kpc, albowiem uzasadnienie zaskarżonego wyroku spełnia wymogi procesowe mu stawiane i sprawia, że rozstrzygnięcie poddaje się kontroli instancyjnej we wskazanym zakresie.

Po przeprowadzeniu postępowania w wyniku uchylenia zaskarżonego wyroku drugoinstancyjnego i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, Sąd Apelacyjny zaakceptował ustalenia faktyczne dotychczas przez Sądy obu instancji dokonane, z wyjątkiem niżej przedstawionym. Ustalenia faktyczne, aczkolwiek niezwykle zwięzłe, po niezbędnym uzupełnieniu okazały się wystarczające dla stwierdzenia istotnych dla rozpoznania sprawy, kompletnych okoliczności faktycznych. Podkreślenia wymaga, iż na tym etapie postępowania strony nie wykazały żadnej inicjatywy dowodowej, mimo zakreślenia ku temu terminu oraz po zapoznaniu się z motywami orzeczenia Sądu Najwyższego.

Jak ustalił Sąd Apelacyjny w składzie rozpatrującym obecnie niniejszą sprawę, w oparciu o dowód z dokumentu w postaci wypowiedzenia umowy najmu z dnia 13 listopada 2017r. (k.36-37), powodowie rozwiązali umowę najmu budynku z dnia 5 lipca 2013r. ze skutkiem natychmiastowym, w oparciu o powołany w treści wypowiedzenia § 10 ust. 2 a) umowy. Jako podstawę wypowiedzenia powodowie podali użytkowanie przedmiotu najmu w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem, powodujący zaniedbanie do tego stopnia, że wynajmujący jest narażony na uszkodzenia obniżające wartość przedmiotu najmu. Wyznaczyli też ostateczny termin na wydanie przedmiotu najmu na dzień 20 listopada 2017 r. godz. 10:30. W dokumencie tym powodowie nadmienili, iż pozwanego uprzednio wzywano do zapłaty zaległego czynszu, zaprzestania naruszeń umowy najmu, przedstawiając nadto wysokość zaległości czynszowej i sposób jej rozliczenia z kaucją.

Stwierdził ponadto Sąd Odwoławczy w oparciu o dowód z dokumentu w postaci umowy najmu budynku handlowo-usługowego powodów z dnia 5 lipca 2019r. (k.27-32), iż zgodnie z § 10 ust. 2 a) umowy wynajmujący miał prawo do rozwiązania umowy ze skutkiem natychmiastowym jeżeli najemca mimo upomnienia na piśmie używa przedmiotu najmu w sposób sprzeczny z umową lub jego przeznaczeniem albo gdy zaniedbuje przedmiot najmu do tego stopnia, że zostaje on narażony na utratę lub uszkodzenie albo też eksploatuje przedmiot najmu w sposób obniżający jego wartość ponad normalne zużycie.

Na podstawie złożonej do akt dokumentacji zdjęciowej (k.93-151) oraz dowodu z zeznań świadków M. Ż. i M. S. (k.300-301) z kolei Sąd Apelacyjny ustalił, iż po opuszczeniu budynku przez najemcę ujawniono nieliczne ubytki tynków, zawilgocenia kilku płyt sufitowych, miejscowe zabrudzenia ścian po taśmie klejącej i silikonie, pozostałości po 2 kołkach rozporowych, brak 1 z płyt gipsowo-kartonowych w suficie, zabrudzenia posadzki, obluzowany włącznik oświetlenia, brak wysprzątania lokalu z pozostawionych rzeczy w kuchni, miejscowe uszkodzenia płytek ściennych w wyniku użytkowania, uszkodzenie drzwi wejściowych i obudowy instalacji odgromowej oraz rynien, spaloną obudowę złącza instalacji odgromowej na zewnątrz budynku.

Powyższe dowody zostały dopuszczone i przeprowadzone przed sądem pierwszej instancji, a jedynie nie uczyniono ich dotychczas we wskazanym zakresie podstawą ustaleń faktycznych w sprawie.

W tym stanie rzeczy uznał Sąd Apelacyjny, iż apelacja powodów co do oddalenia ich powództwa o zapłatę kwoty 691 667,88zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 6 kwietnia 2018r. nie mogła odnieść skutku.

Jak ustalono bowiem ponad wszelką wątpliwość w roku postępowania drugoinstancyjnego, podstawą wypowiedzenia umowy najmu ze skutkiem natychmiastowym przez powodów były okoliczności wymienione w § 10 ust. 2 a) umowy, który przewidywał taką możliwość, jeżeli najemca mimo upomnienia na piśmie używa przedmiotu najmu w sposób sprzeczny z umową lub jego przeznaczeniem albo gdy zaniedbuje przedmiot najmu do tego stopnia, że zostaje on narażony na utratę lub uszkodzenie albo też eksploatuje przedmiot najmu w sposób obniżający jego wartość ponad normalne zużycie.

Istniejące w dacie wypowiedzenia umowy zadłużenie czynszowe względem wynajmującego nie miało tu znaczenia, bowiem nie zostało uczynione przez wynajmujących podstawą pisemnego wypowiedzenia z dnia 13 listopada 2017r. W piśmie nadmieniono jedynie o fakcie zaległości i sposobie ich rozliczenia z kaucją. Nie włączono jednak tych okoliczności do przyczyn wypowiedzenia umowy najmu.

Sąd Apelacyjny zważył dalej, iż w niniejszej sprawie zasada solidarnej odpowiedzialności pozwanego za zobowiązania jego poprzednika prawnego, zawierającego umowę najmu z powodami, została przesądzona w sposób wiążący, zgodnie z wyżej przedstawionym stanowiskiem Sądu Najwyższego, zawartym w uzasadnieniu wspomnianego wyroku z dnia 28 grudnia 2023r., sygn. akt III CSKP 596/22 (art. 471 kc w zw. z art. 546 § 1 ksh).

Nie wymaga zatem ta kwestia szerszego omówienia, zgodnie z art. 398 ²⁰ zd. 1 kpc.

Sąd Odwoławczy, analizując przy ponownym rozpoznaniu sprawy, kompleksowe ustalenia faktyczne poczynione w toku postępowania dwuinstancyjnego stwierdził, iż powodowie nie wykazali zaistnienia podstaw wskazanych w dokumencie rozwiązania umowy najmu.

Ani bowiem dokumentacja zdjęciowa, ani zeznania świadków, nie potwierdziły, by stan istniejący w dacie przejęcia nieruchomości przez wynajmujących świadczył o nieprawidłowym, ponadnormatywnym w aspekcie jego przeznaczenia na działalność gospodarczą – handlową, korzystaniu z nieruchomości przez najemcę, doprowadzenie do jej nadmiernego zniszczenia, znacznego obniżenia wartości, narażenia na utratę lub uszkodzenie.

Istotnym jest, że budynek przeznaczony był do prowadzenia działalności gospodarczej o profilu handlowym i bezsprzecznie w taki sposób był wykorzystywany, co wiąże się z jego znacznym naturalnym zużyciem; zdaniem Sądu Odwoławczego nie sposób uznać, iżby pozostawione w budynku przedmioty, ślady umieszczonych w nim niegdyś sprzętów i urządzeń, stanowiły ponadnormatywne uszkodzenia nieruchomości. Fakt podpalenia przez nieustalone osoby obudowy stacyjki znajdującej się na zewnątrz budynku, gdzie jest swobodny dostęp nieograniczonej liczby osób i uszkodzenia drzwi zewnętrznych w budynku, znajdującego się w odległości od najbliższych zabudowań, nie może obciążać najemcy w sytuacji, gdy nie wykazano, by zaniechał konkretnych zabezpieczeń przedmiotu najmu, odstąpił od wymaganego przez konkretne normy, szczególnego dozorowania budynku i wyłączenia możliwości dostępu do nieruchomości. Strona powodowa nie zdołała wykazać uchybienia w obowiązkach najemcy przez pozwanego, natomiast samo losowe zniszczenie elementu zewnętrznego budynku przez nieustalone osoby, nie przesądza samo w sobie o szczególnym zaniedbaniu ze strony najemcy. Budynek wewnątrz był bowiem należycie zabezpieczony przed dostępem osób niepowołanych, o czym świadczy chociażby sposób dokonania przejęcia przez powodów nieruchomości.

Niewątpliwie, zdaniem Sądu Apelacyjnego, przyznać wypada, iż najemca winien był wysprzątać lokal po zakończeniu określonego etapu jego użytkowania, licząc się z koniecznością jego zwrotu wynajmującym w przyszłości, czego nie dopełnił wystarczająco (art. 675 § 1 kc), jak wynika to z ustalonego na miejscu stanu rzeczy. jednakże ustalone pozostałości po użytkowaniu i zabrudzenia, nie są w ocenie Sądu Odwoławczego tożsame z podstawami wypowiedzenia wymienionymi w § 10 ust. 1 a) umowy najmu. Nie bez znaczenia jest ostatecznie, iż do przejęcia budynku przez powodów doszło formalnie w czasie trwania stosunku najmu, jak ustalono.

Stąd wypadało stwierdzić, że wypowiedzenie umowy najmu przez powodów było nieskuteczne. Za okres objęty pozwem, a zatem za czas jednego roku po dokonaniu wypowiedzenia umowy i objęcia przez powodów w posiadanie nieruchomości w dniu 20 listopada 2017r., odszkodowanie z powodu niemożności wynajęcia lokalu innemu podmiotowi, w postaci jednorocznego czynszu najmu (12 x 57 638,99zł) powodom się nie należy. Skoro umowa najmu w tym okresie nadal obowiązywała, wobec wadliwego jej wypowiedzenia, nie było podstaw, by przyjąć, że pozwany obowiązany jest do odszkodowania z tytułu niemożności wynajęcia jej komu innemu. Nie ma tu zatem mowy o utraconych korzyściach powodów (lucrum cessans) za wskazany w pozwie czasokres, zgodnie z art. 361 § 1 i 2 kc w zw. z art. 471 kc, bowiem nie zostały spełnione kumulatywnie przesłanki określone w tych normach. Powództwo w tej części zostało słusznie przez sąd pierwszej instancji oddalone, w oparciu o powołane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku normy.

Wobec powyższego należało apelację powodów oddalić po myśli art. 385 kpc - w części podlegającej obecnie rozpoznaniu przez Sąd Apelacyjny - w zaskarżonym skargą kasacyjną pozwanego zakresie, zgodnie z treścią wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 grudnia 2023r., sygn. akt II CSKP 596/22.

O kosztach postępowania apelacyjnego wyrzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 105 § 2 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu, obciążając nimi przegrywających powodów solidarnie. Na koszty te składa się wynagrodzenie nowego pełnomocnika pozwanego będącego adwokatem w wysokości 10800zł, obliczone stosownie do § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Skoro jednak ostatecznie także apelacja pozwanego została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach, należało by zasądzić kontynuując powyższą zasadę od pozwanego na rzecz powodów solidarnie 4050 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika powodów, stosownie do § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Po zbilansowaniu powyższych kwot łącznie zatem zasądzono z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego na rzecz pozwanego 6050zł.

O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono po myśli art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 105 §2 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu, obciążając nimi przegrywających powodów solidarnie. Na koszty te składa się opłata od skargi kasacyjnej w wysokości 34 584zł, wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego będącego adwokatem w wysokości 10800zł, obliczone stosownie do § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 4 pkt 1) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz 34 zł opłaty skarbowej od udzielonych pełnomocnictw.

Nie orzeczono o odsetkach ustawowych za opóźnienie od zasądzonych kosztów, z uwagi na datę wniesienia pozwu w niniejszej sprawie, nie znajduje zastosowania norma art. 98 § 1 ¹ kpc.

Jeżeli chodzi o roszczenie restytucyjne, okazało się ono generalnie uzasadnione, zgodnie z art. 398 ¹⁵ § 1 zd. 2 kpc w zw. z art. 415kpc i wykazane co do wysokości. Pozwany bowiem udowodnił spełnienie świadczenia w wysokości łącznie 860 591,67zł na rzecz powodów. Suma ta stanowi świadczenie nienależne spełnione przez pozwanego w postaci : odszkodowania zasądzonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 22 listopada 2019r. w wysokości 691 667,88zł, odsetek ustawowych za opóźnienie od tej kwoty za okres od 6 kwietnia 2018r. do 30 grudnia 2019r. (84 099,23zł), kosztów postępowania za obie instancje wynikających z wyroków wydanych w niniejszej sprawie: 42 140,56zł i 42 684zł. Niezasadne natomiast okazało się żądanie w ramach zwrotu wyegzekwowanego świadczenia w zakresie odsetek od zasądzonej kwoty 860 591,67zł. Nie można bowiem domagać się odsetek od nienależnych świadczeń na zasadzie art. 415 kpc, które stanowią roszczenie odszkodowawcze; skoro odsetki te nie stanowią spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia, zatem nie może być mowy o ich zwrocie, lecz mają one charakter odszkodowawczy (tak : wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2018r., III CSK 290/16, z dnia 11 stycznia 2013r., I CSK 275/12, nie publ.). Należności te mogą być ewentualnie dochodzone w osobnym procesie, tytułem naprawienia szkody poniesionej wskutek wydania lub wykonania wyroku (art. 415 zd. 2 kpc), natomiast nie mogą być skutecznie dochodzone w trybie dotyczącym wniosku restytucyjnego.

SSA Piotr Łakomiak SSA Lucyna Morys-Magiera SSA Aneta Wolska