Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 czerwca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący :	SSA Roman Sugier
Sędziowie :	SA Tomasz Ślęzak SO del. Tomasz Tatarczyk (spr.)
Protokolant :	Agnieszka Szymocha

po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 2021 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa J. C.

przeciwko Skarbowi Państwa-Dyrektorowi (...) w (...)

o ochronę dóbr osobistych

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej

z dnia 6 lutego 2020 r., sygn. akt I C 231/19

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od powoda na rzecz pozwanego 240 (dwieście czterdzieści) złotych
z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Tomasz Ślęzak

SSA Roman Sugier

SSO del. Tomasz Tatarczyk

Sygn. akt I ACa 455/20

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 6 lutego 2020 r. Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej oddalił powództwo, którym powód dochodził zobowiązania pozwanego do złożenia oświadczenia na piśmie, w którym przeprosi powoda za wydanie polecenia siłowego doprowadzenia go w dniu 30 listopada 2018 r. do ambulatorium służby zdrowia z powierzeniem tych czynności podległym funkcjonariuszom oraz zasądzenia od pozwanego na cel społeczny sumy 10 000 zł z odsetkami, zasądził od powoda na rzecz pozwanego 240 zł z tytułu kosztów procesu. Sąd ustalił, że powód podczas odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w (...) rozpoczął protest głodowy. Pomimo obowiązku konsultacji osoby prowadzącej głodówkę z lekarzem, powód kilkakrotnie odmawiał udania się piętro niżej do ambulatorium. W dniu 30 listopada 2018 r., po około 7 dniach głodówki, powód miał być zważony w ambulatorium. Z uwagi na to, że powód był osłabiony Zastępca Dyrektora Zakładu Karnego w (...) polecił dwóm funkcjonariuszom, st. sierż. sztab. S. P. i st. sierż. sztab. T. P. sprowadzenie powoda piętro niżej do ambulatorium, którzy podtrzymując go, pomogli mu zejść do ambulatorium. Powód został wówczas zważony, a lekarz po rozmowie z powodem podjął decyzję o konieczności przymusowego dokarmiania powoda. Zastępca Dyrektora Zakładu Karnego w (...) nie wydał w tamtym czasie zarządzenia o doprowadzeniu powoda z użyciem środków przymusu bezpośredniego, a jedynie wydał zarządzenie o doprowadzeniu powoda wyznaczając funkcjonariuszy do pomocy przy przejściu powoda do ambulatorium. Środki przymusu bezpośredniego nie były stosowane wobec powoda w dniu 30 listopada 2018 r. Nie stosowano wobec niego siły fizycznej, nie doszło do zniszczenia jego kurtki, a funkcjonariusze nie zachowywali się w stosunku do powoda agresywnie, nie ubliżali mu, nie poniżali go. Powód w dniu 3 grudnia 2018 r. złożył skargę na decyzję Zastępcy Dyrektora Zakładu Karnego w (...) z 30 listopada 2018 r. Postanowieniem Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z 29 stycznia 2019 r. skarga nie została uwzględniona z uwagi na brak podstaw do uznania, że wobec powoda był stosowany przymus, przemoc fizyczna, że szarpano go, czy ubliżano mu. Za odmowę wykonania polecenia wyjścia do ambulatorium w dniu 30 listopada 2018 r. powód został ukarany karą pozbawienia możliwości otrzymania paczek żywnościowych na okres do 3 miesięcy. Sąd wskazał, że podstawę prawną żądania pozwu stanowiły art. 23, 24 i 448 k.c. Pozwany kwestionował zaistnienie zdarzeń, w których powód upatruje naruszenia jego dóbr osobistych, dlatego w pierwszej kolejności ocenie podlegało, czy okoliczności podnoszone przez powoda miały miejsce. Postępowanie dowodowe nie doprowadziło do ustalenia, aby Zastępca Dyrektora Zakładu Karnego w (...) wydał polecenie o możliwości stosowania wobec powoda siły fizycznej podczas doprowadzenia go do ambulatorium w dniu 30 listopada 2018 r. Nie wydał on bowiem wówczas zarządzenia o doprowadzeniu powoda z użyciem środków przymusu bezpośredniego, a jedynie wydał zarządzenie o doprowadzeniu powoda wyznaczając funkcjonariuszy do pomocy przy przejściu powoda do ambulatorium. Nie dopuścił się on zatem czynu, w którym powód upatruje naruszenia swoich dóbr osobistych, a który stanowi podstawę żądanych przeprosin i zapłaty. Nie doszło więc do naruszenia dóbr osobistych powoda w okolicznościach stanowiących podstawę faktyczną powództwa. W ogóle brak było podstaw do przyjęcia, że podczas zdarzenia opisanego w pozwie dobra osobiste powoda w postaci godności, bezpieczeństwa, spokoju zostały naruszone. Z materiału dowodowego wynika bowiem, że funkcjonariusze, którym Zastępca Dyrektora Zakładu Karnego polecił doprowadzenie powoda do ambulatorium, nie dopuścili się czynów zarzucanych przez powoda. Funkcjonariusze ci nie stosowali wobec powoda siły fizycznej, nie zniszczyli mu kurtki i nie zachowywali się w stosunku do powoda agresywnie, nie ubliżali mu, nie poniżali go. Powód nie wykazał, by takie zachowania funkcjonariuszy służby więziennej miały miejsce. Zgodnie z art. 7 i 34 k.k.w. powodowi przysługiwało prawo zaskarżenia decyzji o doprowadzeniu go do ambulatorium do sędziego penitencjarnego oraz do sądu penitencjarnego z powodu jej niezgodności z prawem. Tryb skargowy stanowił właściwą drogę wykazania bezprawności w działaniach strony pozwanej. Skarga powoda na doprowadzenie go do ambulatorium w asyście dwóch funkcjonariuszy nie została uwzględniona przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej. Działaniom pozwanego nie można zatem przypisać cech bezprawności. Powództwo jako bezpodstawne podlegało oddaleniu. O kosztach procesu orzekł Sąd po myśli art. 98 § 1 i 3 w związku z art. 99 k.p.c.

W apelacji powód zarzucił wadliwość ustaleń faktycznych sądu, oparcie rozstrzygnięcia na argumentacji pozwanego, nieuzupełnienie materiału procesowego o dowody przez powoda niewskazane, niesłuszne odmówienie wiary jego zeznaniom na temat przebiegu zdarzenia; domagał się uchylenia wyroku i przekazania sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego są prawidłowe, znajdują oparcie w zebranych dowodach, należało je podzielić przyjmując za własne. Za własne przyjął Sąd Apelacyjny również oceny prawne Sądu pierwszej instancji.

Nie popełnił Sąd Okręgowy zarzucanych przez skarżącego błędów w ustaleniach faktycznych. Podstawę tych ustaleń stanowiły zgromadzone w postępowaniu dowody, poddane przez ten Sąd ocenie, która odpowiada wymogom art. 233 § 1 k.p.c.

Podzielenie argumentacji strony pozwanej poprzedziły własne ustalenia i oceny prawne Sądu Okręgowego.

Obowiązkiem tego Sądu nie było dopuszczenie dowodów niewskazanych przez strony.

Skoro strony przedstawiły rozbieżne wersje tego samego zdarzenia rzeczą Sądu była ocena wiarygodności i mocy dowodów, które za każdą z tych wersji miały przemawiać. Odmawiając w tym zakresie wiary powodowi nie wykroczył Sąd Okręgowy poza ramy swobodnej oceny dowodów, zastrzeżonej dla sądu w art. 233 § 1 k.p.c.

Sam jednakże przebieg zdarzenia z udziałem powoda i funkcjonariuszy, którym zastępca Dyrektora Zakładu Karnego w (...) polecił doprowadzenie powoda do ambulatorium miał w sprawie drugorzędne znaczenie.

Naruszenia swoich dóbr osobistych upatrywał bowiem powód w działaniu dyrektora ( zastępcy dyrektora ) Zakładu Karnego polegającym na wydaniu polecenia siłowego doprowadzenia go w dniu 30 listopada 2018 r. do ambulatorium służby zdrowia. Wynika to z treści pozwu i z zawartego w nim żądania złożenia przez Dyrektora Zakładu Karnego w (...) oświadczenia przepraszającego powoda za wydanie polecenia siłowego doprowadzenia go w dniu 30 listopada 2018 r. do ambulatorium służby zdrowia z powierzeniem tych czynności podległym funkcjonariuszom. Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe tymczasem nie wykazało, by dyrektor ( zastępca dyrektora ) Zakładu Karnego w (...) wydał zarządzenie o doprowadzeniu powoda w dniu 30 listopada 2018 r. do ambulatorium z użyciem środków przymusu bezpośredniego. Wydał natomiast zarządzenie o doprowadzeniu powoda do ambulatorium wyznaczając funkcjonariuszy dla udzielenia mu w tym pomocy. Powód bowiem prowadził protest głodowy, mógł być osłabiony, jego zbadanie należało do obowiązków jednostki penitencjarnej, w której przebywał, funkcjonariusze służby więziennej, według zarządzenia zastępcy dyrektora, mieli mu udzielić w razie potrzeby pomocy przy przejściu z celi do ambulatorium. Zarządzenie zastępcy dyrektora podlegało weryfikacji w związku ze skargą jaką złożył na nie powód. Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej postanowieniem z 29 stycznia 2019 r. skargi jednakże nie uwzględnił z uwagi na brak podstaw do uznania, że wobec powoda był stosowany przymus, przemoc fizyczna, że szarpano go, czy ubliżano mu. Wyklucza to przyjęcie cech bezprawności w działaniu strony pozwanej, z którego powód wywodził naruszenie swoich dóbr osobistych. Brak bezprawności w działaniu strony pozwanej wyłączał, stosownie do art. 24 § 1 k.c., udzielenie powodowi żądanej ochrony prawnej przez zobowiązanie tej strony do złożenia oświadczenia oraz zasądzenie od niej odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Skoro nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda w okolicznościach stanowiących podstawę faktyczną powództwa - dyrektor zakładu karnego ( zastępca dyrektora ) nie wydał zarządzenia o doprowadzeniu powoda do ambulatorium z użyciem środków przymusu bezpośredniego, a działania strony pozwanej pozbawione były cech bezprawności, powództwo podlegało oddaleniu, a drugorzędne wobec związania sądu podstawą faktyczną powództwa znaczenie miało stwierdzenie braku podstaw do przyjęcia, że podczas zdarzenia opisanego w pozwie dobra osobiste powoda zostały naruszone, z materiału dowodowego wynikało bowiem, że funkcjonariusze, którym zastępca dyrektora polecił doprowadzenie powoda do ambulatorium, nie stosowali wobec niego siły fizycznej, nie zniszczyli mu kurtki i nie zachowywali się w stosunku do powoda agresywnie, nie ubliżali mu, nie poniżali go, powód nie wykazał, by takie zachowania funkcjonariuszy służby więziennej miały miejsce.

Z tych przyczyn uznając apelację za bezzasadną Sąd odwoławczy oddalił ją w oparciu o art. 385 k.p.c., o kosztach postępowania apelacyjnego orzekł po myśli art. 98 § 1 i 3 w związku z art. 99 k.p.c. obciążając powoda jako stronę przegrywającą obowiązkiem zwrotu pozwanemu, na jego żądanie, kosztów zastępstwa prawnego w tym postępowaniu.

SSA Tomasz Ślęzak SSA Roman Sugier SSO Tomasz Tatarczyk