Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący :	SSA Zofia Kawińska-Szwed (spr.)
Sędziowie :	SA Elżbieta Karpeta SA Anna Bohdziewicz
Protokolant :	Anna Wieczorek

po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2012 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa A. W.

przeciwko T. U. i J. U.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie

z dnia 31 stycznia 2012 r., sygn. akt I C 17/11

1)  oddala apelację;

2)  zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powoda 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

3)  przyznaje od Skarbu Państwa–Sądu Okręgowego w Częstochowie na rzecz adwokata W. K. wynagrodzenie w kwocie 3 321 (trzy tysiące trzysta dwadzieścia jeden) złotych, w tym podatek od towarów i usług w kwocie 621 złotych, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanym z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 396/12

UZASADNIENIE

Powód domagał się zasądzenia od pozwanych T. U. i J. U. solidarnie kwoty 76.436,36 zł z odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego.

Podał w uzasadnieniu żądania, że zawarł z pozwanymi umowę na podstawie której pozwani zobowiązali się do wybudowania domu jednorodzinnego na nieruchomości położonej w C. przy ul. (...). Pozwani pobrali od powoda zaliczkę w kwocie 140.000 zł i nie tylko nie wywiązali się z przyjętych zobowiązań, ale także popełnili wobec powoda przestępstwo polegające na doprowadzeniu go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie dochodzonej pozwem, za co zostali skazani prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w (...) z dnia 13 lipca 2007 r. w sprawie IVK 1697/02. W postępowaniu karnym wniosek o naprawienie szkody pozostawiony został bez rozpoznania.

Wyrokiem zaocznym z 16 marca 2011 r. Sąd Okręgowy zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 76.436,36 zł z odsetkami od dnia 8 września 2010 r. oraz kwotą 4.617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, nakazał pobrać od pozwanych solidarnie na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Częstochowie 2.822 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych oraz nadał wyrokowi w pkt. 1 i 2 rygor natychmiastowej wykonalności.

W sprzeciwie od wyroku zaocznego pozwani wnieśli o jego uchylenie i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania.

Zarzucili, że powód nie ma w stosunku do nich żadnego roszczenia, a nadto podnieśli zarzut przedawnienia.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy utrzymał w mocy wyrok zaoczny i orzekł o kosztach.

Sąd oparł się na ustaleniach:

21 kwietnia 1999 r. powód zawarł z Przedsiębiorstwem Budowlanym (...) T. U. jako wykonawcą – umowę, przedmiotem której było finansowanie przez powoda jako inwestora – budowy domu jednorodzinnego.

Wyrokiem z 13 lipca 2007 r. w sprawie IVK 1697/02 Sąd Rejonowy w (...) uznał pozwanych T. U. i J. U. za winnych tego, że w okresie od 28 maja 1996 r. do dnia 21 lipca 2000 r. w C., działając wspólnie i w porozumieniu, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadzili do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem w postaci pieniędzy w łącznej kwocie 297.123,64 zł trzynaścioro pokrzywdzonych, w tym powoda A. W. w kwocie76,436,36 zł, za pomocą wprowadzenia w błąd co do zamiaru i możliwości wybudowania dla nich budynków w postaci domów jednorodzinnych i garaży, w tym w określonym w umowach terminie i o określonej w umowach jakości i stanie technicznym, tj. popełnienia przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w związku z art. 294 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 12 k.k. i za to na mocy art. art. 286 § 1 k.k. w związku z art. 294 § 1 k.k. oraz na mocy art. 33 § 2 i 3 k.k. wymierzył im kary: pozwanemu T. U. 3 lata pozbawienia wolności oraz 250 stawek dziennych grzywny, pozwanej J. U. 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz 150 stawek dziennych grzywny. Na mocy art. 69 § 1 i 2 k.k. w związku z art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie kary wobec pozwanej J. U. warunkowo zawiesił na okres 5 lat próby. Wyrokiem 24 stycznia 2008 r. Sąd Okręgowy w Częstochowie zmienił wyrok w stosunku do pozwanego T. U. w zakresie orzeczenia o karze w ten sposób, że złagodził wymiar kary pozbawienia wolności do 2 lat oraz uchylając orzeczenie o opłacie w stosunku do pozwanego, w pozostałej części utrzymał wyrok w mocy w stosunku do obojga pozwanych.

W ocenie Sądu Okręgowego, wobec treści art. 11 k.p.c. w postępowaniu cywilnym sąd jest związany ustaleniami co do popełnienia przestępstwa, poczynionymi prawomocnym wyrokiem skazującym w postępowaniu karnym. Moc wiążąca odnosi się do ustaleń co do popełnienia przestępstwa. Wiążą zawarte w sentencji wyroku skazującego ustalenia okoliczności dotyczące osoby sprawcy, czynu przypisanego oskarżonemu i przedmiotu przestępstwa. Co się tyczy ustalenia wysokości szkody osoby pokrzywdzonej, dominuje pogląd, że jeśli określenie wysokości szkody przez sąd karny ma charakter ocenny i stanowi ustalenie posiłkowe, nie wiąże sądu cywilnego. Jeżeli natomiast ustalenie wysokości szkody wynika bezpośrednio z ustalenia przedmiotu przestępstwa i stanowi jeden z elementów stanu faktycznego, to ustalenie takie jest dla sądu cywilnego wiążące.

Ustalenie wysokości szkody w prawomocnym wyroku z 13 lipca 2007 r. wynika bezpośrednio z ustalenia przedmiotu przestępstwa i stanowi jeden z elementów stanu faktycznego. Zatem zawarte w tym wyroku ustalenie faktu, co do kwoty utraconej przez powoda w wyniku przestępczego działania pozwanych wiąże Sąd zgodnie z art. 11 k.p.c.

Roszczenia wynikające z czynów niedozwolonych ulegają przedawnieniu, jeżeli mają charakter majątkowy. Do przedawnienia roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych stosuje się ogólne zasady księgi I kodeksu cywilnego z uwzględnieniem modyfikacji wynikających z tytułu III księgi trzeciej. Modyfikacje te dotyczą ustalenia biegu terminów przedawnienia. Zasadniczy termin przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wynikłej z czynu niedozwolonego wynosi 3 lata, przy czym przyjmuje się, że jego bieg rozpoczyna się z dniem, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Obie te przesłanki powinny być spełnione łącznie (art. 442 § 1 k.c.). Modyfikacje reguł dotyczących przedawnienia roszczeń z czynów niedozwolonych kodeks cywilny wprowadza do przypadków, gdy szkoda wynikła ze zbrodni lub występku (w rozumieniu przepisów kodeksu karnego). Roszczenie o naprawienie szkody przedawnia się wówczas w terminie dłuższym, tj. 10 lat licząc od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie zobowiązanej do jej naprawienia (art. 442 § 2 k.c.).

W rozpoznawanej sprawie pozwani popełnili zarzucany im czyn (występek) w okresie od 28 maja 1996 r. do dnia 21 lipca 2000 r. Ustalenia te z mocy art. 11 k.p.c. wiążą sąd cywilny, bowiem okoliczność ta obok znamion czynu, miejsca i sytuacji w jakiej czyn został popełniony należy do elementów składowych przypisanego pozwanym czynu przestępnego.

Przewidziany w art. 442 § 2 k.c. termin przedawnienia roszczeń biegnie nie od chwili dowiedzenia się o szkodzie, lecz od chwili zdarzenia, które ją wywołało.

Jeżeli przestępstwo ciągłe polega na wykorzystaniu trwałej sposobności do dokonywania zorganizowanego zaboru mienia, bieg terminu przedawnienia określonego w art. 422 § 2 k.c. rozpoczyna się z dniem, kiedy sposobność ta ustała.

Datą początkową biegu terminu przedawnienia roszczenia powoda jest 22 lipca 2000 r.

Przyjmując dziesięcioletni termin przedawnienia przewidziany w art. 442 § 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 10 sierpnia 2007 r., roszczenie powoda skierowane przeciwko pozwanym uległo przedawnieniu w dniu 22 lipca 2010 r.

Z dniem 10 sierpnia 2007 r. weszła w życie nowelizacja art. 442 § 2 k.c. wprowadzona ustawą z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz. U. 80 poz. 538). W art. 1 pkt 1 tej ustawy art. 442 k.c. w dotychczasowym brzmieniu został uchylony. Dodano art. 442 ¹ który w § 2 stanowi, że jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. W art. 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. przewidziano, że do roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym powstałych przed dniem wejścia jej w życie, a według przepisów dotychczasowych w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się nowe przepisy art. 442 ¹ k.c.

W dniu wejścia w życie ustawy z dnia 16 lutego 2007 r., tj. w dniu 10 sierpnia 2007 r. roszczenie powoda nie było jeszcze przedawnione, rozpoczął się bowiem dopiero ósmy rok biegu przedawnienia tego roszczenia. Zatem do roszczenia powoda ma zastosowanie art. 442 ¹ § 2 k.c. przewidujący dwudziestoletni termin przedawnienia.

W tej sytuacji zgłoszony przez pozwanych zarzut przedawnienia roszczenia powoda nie został przez Sąd Okręgowy uwzględniony.

Powyższy wyrok zaskarżyli apelacją pozwani, którzy zarzucając naruszenie art. 11 k.p.c., domagają się jego uchylenia i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania z uwzględnieniem kosztów, w tym kosztów nieopłaconej pomocy prawnej w postępowaniu odwoławczym według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Prawidłowy jest pogląd Sądu Okręgowego, że sąd cywilny wiążą zawarte w sentencji wyroku karnego ustalenia wszystkich okoliczności składających się na stan faktyczny przestępstwa, a więc osoba sprawcy, przypisany mu czyn i przedmiot przestępstwa.

Utrwalona jest w orzecznictwie Sądu Najwyższego wykładnia art. 11 k.p.c., że jeżeli ustalenie wysokości szkody przez sąd karny wynika bezpośrednio z ustalenia przedmiotu przestępstwa, to ustalenie takie stanowi jeden z elementów czynu przestępczego i jest wiążące dla sądu cywilnego.

Art. 115 § 5 k.k. wprowadza i wyjaśnia pojęcie mienia znacznej wartości. Kryterium to odnosi się do czynu zabronionego i jest cechą kwalifikującą przestępstwo. Pojęcie to jest znamieniem czynu m.in. opisanego w art. 294 § 1 k.k., którego popełnienie w związku z art. 286 § 1 k.k. przypisano pozwanym.

Zatem wysokość szkody ustalona w wyroku karnym ma w postępowaniu karnym znaczenie wpływające na kwalifikację przestępstwa i w konsekwencji ma wymiar kary.

Zatem dokonana tam ocena kwotowa, prowadząca do zakwalifikowania czynu pozwanych, przy uwzględnieniu kryterium z art. 115 § 5 k.k., jako przestępstwa z art. 294 § 1 k.k. jest wiążącą dla sądu w niniejszym postępowaniu.

Zobowiązanie pozwanych nie wygasło, stąd wszelkie inne argumenty, czy też zarzuty nie mogły odnieść skutku.

Ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego jako prawidłowe Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za swe własne.

W pełni akceptuje i uznaje za prawidłową wykładnię art. 11 k.p.c. w odniesieniu do stanu faktycznego ustalonego w niniejszej sprawie.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 385 k.p.c. jak w sentencji.

Rozstrzygnięcie o kosztach uzasadnia art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 19 w rozp. Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.) w zw. z art. 108 § 1 k.p.c.