Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 czerwca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący :	SSA Piotr Wójtowicz
Sędziowie :	SA Ewa Jastrzębska SO del. Tomasz Tatarczyk (spr.)
Protokolant :	Agnieszka Szymocha

po rozpoznaniu w dniu 1 czerwca 2016 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. K.

przeciwko E. D.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 1 kwietnia 2015 r., sygn. akt II C 300/14,

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od powoda na rzecz pozwanej 3 617 (trzy tysiące sześćset siedemnaście) złotych z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO del. Tomasz Tatarczyk

SSA Piotr Wójtowicz

SSA Ewa Jastrzębska

Sygn. akt I ACa 280/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 1 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił powództwo, którym powód dochodził pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, tj. zaopatrzonego w klauzulę wykonalności wyroku Sądu Okręgowego w (...) z 21 stycznia 2010 r. i zaopatrzonego w klauzulę wykonalności wyroku Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 21 grudnia 2011 r. Sąd ustalił, że Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w (...) prowadzi postępowanie egzekucyjne z wniosku pozwanych przeciwko powodowi o świadczenia pieniężne. Postępowanie prowadzone jest w oparciu o tytuły wykonawcze - wyrok Sądu Okręgowego w (...) z 21 stycznia 2010 r. oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w (...) z 21 grudnia 2011 r. W dniu 10 sierpnia 2012 r. pomiędzy powodem jako cesjonariuszem, a spółką z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w S. jako cedentem zawarta została umowa cesji wierzytelności. Cedent oświadczył, że na podstawie umowy o świadczenie usług marketingowych, zawartej w dniu 17 lipca 2003 r. z pozwanym przysługują mu wierzytelności z tytułu wynagrodzeń za świadczone usługi w łącznej kwocie 497 312,70 zł, stwierdzone fakturami z 2003 i 2004 r. Cedent oświadczył, że przelewa nieodpłatnie na rzecz cesjonariusza wskazaną wierzytelność. Pismem z 13 sierpnia 2012 r., skierowanym do pozwanego J. S. działający w inny spółki (...) powiadomił o przelewie wierzytelności. Pismem z 16 sierpnia 2012 r. powód oświadczył, że potrąca ze skutkiem na dzień 1 września 2004 r. wierzytelności wynikające z faktur objętych umową cesji z wierzytelnością przysługującą powodowi jako wierzycielowi pozwanego na kwotę 215 398,17 zł z tytułu umowy z dnia 1 sierpnia 2002 r. oraz kwotę 9 750 zł tytułem kosztów procesu. Sąd wskazał, że podstawę żądania pozwu stanowił artykuł 840 § 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo ograniczenia, między innymi, gdy po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane. Powód nie wykazał aby zarzut pozwanych w zakresie fikcyjnych faktur objętych umową cesji wierzytelności z dnia 10 sierpnia 2012 r., na którą powód powoływał się w toku postępowania, był chybiony. To na powodzie jako stronie procesu, która z umowy cesji wywodziła korzystne dla siebie skutki prawne spoczywał obowiązek wykazania istnienia wierzytelności objętych umową cesji. Obowiązkowi temu powód nie sprostał. Nie wykazał aby pozwani byli dłużnikami cedenta z tytułu powołanych w umowie faktur. Faktury, które przedłożył powód, nie były podpisane przez odbiorcę - pozwanego, nie zostało wykazane aby faktury te były skutecznie doręczone pozwanemu. Samo wystawienie faktur bez wykazania, że istniały do tego podstawy wynikające z umowy nie przesądza o uznaniu ich wiarygodności, zwłaszcza w przypadku zarzutu co do ich autentyczności i podstawy wystawienia. Pozwani już w odpowiedzi na pozew podnieśli zarzut nieistnienia ( fikcyjności ) wierzytelności objętych umową cesji. Powód nie wykazał aby zarzut ten był chybiony. W rezultacie odmówił Sąd wiary dokumentowi prywatnemu w postaci umowy cesji wierzytelności z 10 sierpnia 2012 r. Niezależnie od tego za zasadny uznał Sąd podniesiony przez pozwanych zarzut przedawnienia. Przywołał regulację art. 513 § 1 k.c., według której dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, który miałby przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie. W dacie zawarcia umowy cesji wierzytelności pozwani mogli skutecznie podnieść wobec zbywcy zarzut przedawnienia roszczeń wynikających z umowy zlecenia związanej z prowadzeniem działalności gospodarczej. Tym samym zarzut przedawnienia pozwani mogli skutecznie podnieść wobec nabywcy wierzytelności. Bez znaczenia pozostaje okoliczność, że powód złożył oświadczenie o potrąceniu z dniem 1 września 2004 r., skoro w dniu zawarcia umowy cesji wierzytelności nią objęte były już przedawnione.

W apelacji powód zarzucił obrazę art. 502 k.c. poprzez uznanie, iż potrącane wierzytelności są przedawnione i z tego powodu ich potrącenie było niemożliwe, podczas gdy w chwili, gdy potrącenie było możliwe, wierzytelności te nie były przedawnione, błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, iż faktury które były przedmiotem potrącenia nie zostały doręczone pozwanym, podczas gdy strony nie kwestionowały tej okoliczności, a brak podpisu odbiorcy na fakturze jest prawnie dopuszczalny i nie stanowi dowodu, że faktura nie została doręczona odbiorcy. W oparciu o te zarzuty skarżący domagał się uchylenia wyroku i uwzględnienia powództwa, zasądzenia od pozwanych kosztów postępowania za obie instancje.

Pozwana, która w związku ze śmiercią pozwanego weszła również do procesu w jego miejsce, wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych polegającego na uznaniu za niewykazane, że faktury objęte oświadczeniem o potrąceniu zostały doręczone pozwanym uzasadnia skarżący wskazaniem, że pozwani nie kwestionowali faktu doręczenia im faktur oraz że brak podpisu odbiorcy na fakturze nie sprzeciwia się przyjęciu, że doręczenie nastąpiło.

Zarzutów co do pozostałych ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego apelacja nie zgłasza. Ustalenia te należało podzielić, znajdują one oparcie w zebranych dowodach.

W istocie zarzutu podważającego fakt doręczenia faktur pozwani nie wyartykułowali. Podnieśli jednakże zarzuty dalej idące, mianowicie zarzut fikcyjności faktur oraz zarzut nieistnienia wierzytelności objętych fakturami z powołaniem na ustalenia i wynik postępowania w sprawie I C 451/05 Sądu Okręgowego w Katowicach.

Podstawę rozstrzygnięcia wydanego w sprawie I C 451/05 było m. in. ustalenie, że należności z części faktur ( najpóźniejszej z marca 2004 r. ), na które powód powołał się w obecnie rozpoznawanej sprawie zostały przez pozwanych uregulowane, a co do pozostałych faktur pozwani w odpowiedzi na pozew zaprzeczyli ich otrzymaniu, a w trakcie przesłuchania pozwany podważył ich prawdziwość wskazując, że wystawione zostały dopiero w 2005 r., gdy toczyło się postępowanie sądowe bądź znacznie później.

Ustaleniami co do zapłaty przez pozwanych należności z faktur obejmujących okres do marca 2004 r. strony są związane z mocy art. 365 § 1 k.p.c., skoro okoliczność ta stanowiła przedmiot rozstrzygnięcia w sprawie I C 451/05 toczącej się z ich udziałem.

W odpowiedzi na zarzuty pozwanych co do fikcyjności ( części ) faktur powód nie przedstawił miarodajnych dowodów na istnienie wierzytelności objętych tymi fakturami.

Przedłożył wraz z pozwem kserokopie faktur, nieopatrzone podpisem kontrahenta wystawcy.

Nie powołał dowodów na stosunek podstawowy, w oparciu o który faktury wystawiono.

Pozwani zaprzeczyli prawdziwości ( części ) faktur powołanych w pozwie, czyli prawdziwości dokumentów prywatnych, które od nich nie pochodzą. W tej sytuacji rzeczą powoda, stosownie do art. 253 k.p.c., było udowodnienie ich prawdziwości, a temu obowiązkowi powód nie sprostał. Brak jest zatem w realiach stanu faktycznego sprawy podstaw do przyjęcia, że faktury te zostały zaakceptowane przez kontrahenta wystawcy.

Niezasadnie zarzuca apelacja naruszenie art. 502 k.c. Zgodnie z tym przepisem, wierzytelność przedawniona może być potrącona, jeżeli w chwili, gdy potrącenie stało się możliwe, przedawnienie jeszcze nie nastąpiło.

Dopuszcza ten przepis potrącenie wierzytelności już przedawnionych w chwili złożenia oświadczenia o potrąceniu, jeżeli nie były one przedawnione w momencie powstania tzw. stanu potrącalności.

Stan ten powstaje gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami.

Powód wierzycielem pozwanych mógł stać się dopiero w chwili dokonania cesji, czyli w 2012 r., a wówczas roszczenia, które wynikać miały z powołanych faktur, były już przedawnione. Według art. 118 k.c,, termin przedawnienia wynosi dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Taki charakter miały roszczenia określone w fakturach z 2003 i 3004 r., wymagalne – jak twierdził powód w sprawie I C 451/05 – już w 2004 r.

Niezależnie zatem od argumentacji dotyczącej nieistnienia, względnie niewykazania wierzytelności przedstawionych do potrącenia, skutecznie podniesiony przez pozwanych zarzut przedawnienia czynił bezzasadnym żądanie pozwu oparte o art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

Z tych przyczyn apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania odwoławczego orzekł Sąd Apelacyjny po myśli art. 98 § 1 i 3 w związku z art. 99 k.p.c. obciążając powoda obowiązkiem zwrotu pozwanej, na jej żądanie, kosztów zastępstwa prawnego w tym postępowaniu.

SSO Tomasz Tatarczyk SSA Piotr Wójtowicz SSA Ewa Jastrzębska