Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący :	SSA Roman Sugier
Sędziowie :	SA Małgorzata Wołczańska SA Joanna Naczyńska (spr.)
Protokolant :	Magdalena Bezak

po rozpoznaniu w dniu 3 czerwca 2015 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Miasta (...)

przeciwko J. S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 14 listopada 2014 r., sygn. akt I C 446/14

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od powoda na rzecz pozwanej 5 400 (pięć tysięcy czterysta) złotych z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 99/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 14. listopada 2014r. Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił powództwo Miasta (...) wniesione przeciwko J. S. o zapłatę 937.242,85 zł odsetkami ustawowymi od dnia 5 lipca 2011 r. Nadto, zasądził od powoda na rzecz pozwanej 7.217zł z tytułu zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie to Sąd Okręgowy podjął po ustaleniu, iż wyrokiem z 17 sierpnia 2006r. (sygn. akt II C 645/01) Sąd Okręgowy w Katowicach nakazał Skarbowi Państwa - Prezydentowi Miasta (...), aby złożył oświadczenie woli o zakupie od J. S. udziału w wysokości ^{( 1)}/2 w prawie własności nieruchomości położonej w K., objętej księgą wieczystą KW (...) za 75.536zł, a za 30.964zł udziału w wysokości ^{( 1)}/2 w prawie własności nieruchomości położonej w K., objętej księgą wieczystą KW (...). Wyrok ten został zmieniony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 14 lipca 2008r. (sygn. akt I ACa 1824/06) o tyle, iż wymienione w nim kwoty zostały podwyższone odpowiednio do: 842.600zł i 354.618zł. 29 sierpnia i 14 października 2009r. Prezydent Miasta (...) został zawiadomiony przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. o zajęciu wierzytelności pieniężnej pozwanej, a 14 września 2009r., jak i w dniach późniejszych, o dokonanych zajęciach wierzytelności pieniężnej pozwanej Prezydenta Miasta (...) zawiadamiał Dyrektor Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w C.. 12 listopada 2009r. pozwana J. S. stanęła do aktu notarialnego, konsekwencją czego było zawarcie umowy sprzedaży, w której oświadczenie woli kupującego zostało zastąpione wyrokiem Sądu. Na skutek pozwu wniesionego przez J. S., Sąd Okręgowy w Katowicach wydał 16 lutego 2010r. pod sygn. akt II Nc 8/10 nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, którym nakazał pozwanemu Skarbowi Państwa - Prezydentowi Miasta (...), aby zapłacił powódce 1.197.218zł z odsetkami ustawowymi od 14 sierpnia 2008r. i kosztami postępowania. Zasądzenie tej kwoty pozostawało w związku z brakiem zapłaty za nabyte w opisany wyżej sposób udziały w prawie własności nieruchomości. Pismem z 18 marca 201 Or. Wojewoda (...) poinformował Urząd Miasta w K., że Minister Finansów decyzją z 17 marca 2010r. zwiększył dla Miasta (...) plan dotacji celowej na rok 2010 o kwotę 1.204.400zł, co związane było z treścią wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z 17 sierpnia 2006r. i wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 14 lipca 2008r. W konsekwencji tego zawiadomienia, 31 marca 201 Or. Prezydent Miasta (...) zarządził zmiany budżetu Miasta (...). Wyrokiem z 6 lipca 2010r., wydanym pod sygn. akt II C 141/10, Sąd Okręgowy w Katowicach utrzymał w mocy nakaz zapłaty z 16 lutego 2010r. W uzasadnieniu tego wyroku wskazał między innymi, iż nie mógł odnieść skutku zarzut potrącenia wierzytelności powódki z wierzytelnościami przedstawionymi do potrącenia przez pozwanego, gdyż wierzytelności przedstawione do potrącenia przysługiwały Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, czyli innej od pozwanego osobie prawnej. Dodano, że sam fakt nabycia nieruchomości obciążonej hipotekami nie oznacza, iż do spłaty zobowiązań zabezpieczonych hipoteką doszło. Wyrokiem z 9 lutego 2011r., wydanym pod sygn. akt I ACa 893/10, Sąd Apelacyjny w Katowicach zmienił wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z 6 lipca 2010r., sygn. akt II C 141/10, w ten sposób, że zasądził od Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta (...) na rzecz powódki J. S. 1.197.218,00 zł z odsetkami ustawowymi od 12 listopada 2009r. oraz 7.217zł z tytułu kosztów postępowania.

12. lipca 201 Or. z rachunku bankowego Urzędu Miejskiego w K. prowadzonego przez (...) Bank (...) SA w K. (numer (...)) przelano na rzecz (...) Bank (...) SA w W. kwotę 39.496,51 zł. Jako tytuł przelewu wskazano spłatę zadłużenia z tytułu kredytu udzielonego J. S.. A 13 lipca 201 Or. z rachunku bankowego Urzędu Miejskiego w K. prowadzonego przez (...) Bank (...) SA w K. (numer (...)) przelano:

-

na rzecz (...) Oddział w C. kwotę 421.521 zł z tytułu zajęcia wierzytelności przysługującej J. S..

-

na rzecz Naczelnika US w S. kwotę 414.133,10 zł z tytułu zajęcia wierzytelności przysługującej J. S..

-

na rzecz pozwanej kwotę 322.067,39 zł z tytułu przysługującej jej wierzytelności.

Pismem z 2 marca 201 lr. pełnomocnik J. S. złożył w jej imieniu oświadczenie o sposobie zarachowania otrzymanej kwoty 322.067,39zł. Pismo t dotarło do adresata 7 marca 2013r.

W dniu 11 kwietnia 201 lr. do Urzędu Miasta (...) wpłynęło zawiadomienie pochodzące od Komornika Sądowego przy Sądzie RejonowymK. w K. B. B. (1) o wszczęciu postępowania egzekucyjnego i zawiadomienie o zajęciu wierzytelności z rachunku bankowego. Na skutek egzekucji zajęto kwotę 131.772,36 zł z rachunku prowadzonego dla urzędu Miasta (...) prowadzonego przez (...) Bank (...) SA w K. (numer (...)), z czego kwota 121.078,17zł była kwotą należną wierzycielowi i wynikającą z tytułu wykonawczego, kwota 900zł to kwota kosztów zastępstwa w postępowaniu egzekucyjnym, kwota 9.752,55 to koszty egzekucji. Kwota 41,64 zł została pobrana jako prowizja przez Bank. Kwota 131.772,36 zł była kwotą ostatecznie zaakceptowaną przez Kierownika Biura Zasobów Skarbu Państwa UM w K.. 23 maja 2011 r. do Biura Zasobów Skarbu Państwa UM w K. wpłynęło zawiadomienie o wszczęciu egzekucji i zawiadomienie o zajęciu rachunku bankowego od Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w L. L. C.. Komornik ten wyegzekwował kwotę 937.242,85 zł. Podobnie jak w poprzedniej egzekucji, prowadzonej przez Komornika B. B. (1), zajęcia dokonano w stosunku do wierzytelności z rachunku Urzędu Miejskiego w K., prowadzonego przez (...) Bank (...) SA w K. (numer (...)).

Wyrokiem z 26 czerwca 2012r. Sąd Okręgowy w Katowicach w sprawie o sygn. akt I C 651/11 oddalił powództwo Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta (...) o zapłatę 937.242,85 zł z odsetkami i kosztami postępowania. W uzasadnieniu wyroku wskazano na okoliczność, iż powód domagał się zasądzenia od pozwanej J. S. kwoty odpowiadającej kwocie wyegzekwowanej przez Komornika Sądowego L. C., twierdząc iż na skutek przeprowadzonej egzekucji stała się ona bezpodstawnie wzbogacona i wywodząc iż przed przystąpieniem do egzekucji, jej wierzytelność wygasła. Wygaśnięcie wierzytelności miało być skutkiem zrealizowania zajęcia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Stanowiska tego Sąd Okręgowy nie podzielił, stwierdzając że kwota wyegzekwowana przez Komornika C. nie była kwotą nienależną i nie została pozyskana bez podstawy prawnej, jako że podstawę tę stanowiło prawomocne orzeczenie sądu, a to wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 9 lutego 2011r., wydany pod sygn. akt I ACa 893/10. Sąd stwierdził, iż nie można mówić o wygaśnięciu zobowiązania na skutek przekazania środków organowi administracyjnemu (Naczelnikowi Urzędu Skarbowego i Dyrektorowi ZUS), gdyż zajęcia dokonane w trakcie postępowania egzekucyjnego były nieskuteczne. Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z 25 października 2012r. w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt I ACa 691/12, oddalił apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z 26 czerwca 2012r., sygn. akt I C 651/11. Sąd Apelacyjny stwierdził, że powód nie udowodnił, by spełnione przez niego świadczenie w wykonaniu zajęć egzekucyjnych doprowadziło do wygaśnięcia zobowiązań pozwanej. Pozwana, egzekwując wierzytelność w oparciu o tytuł wykonawczy (wyrok Sądu Apelacyjnego z 9 lutego 2011r. zaopatrzony w klauzulę wykonalności) nie działała bez podstawy prawnej, a świadczenie powoda nie było świadczeniem nienależnym. Postanowieniem z 21 listopada 2013r. Sąd Najwyższy odmówił w tej sprawie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.

Nadto, Sąd Okręgowy ustalił, iż nie są prowadzone odrębne rachunki bankowe dla gromadzenia i wydatkowania środków Skarbu Państwa przekazywanych Prezydentowi Miasta (...) w drodze dotacji na realizację zadań Skarbu Państwa oraz dla gromadzenia i wydatkowania środków własnych Miasta (...). Pierwsze zajęcie Komornika Sądowego L. C. było nieskuteczne, gdyż Bank zwrócił je z oświadczeniem, że nie prowadzi rachunku bankowego dla Skarbu Państwa. Skuteczne było drugie zajęcie, skierowane do wierzytelności z rachunku bankowego prowadzonego dla Urzędu Miasta (...) prowadzonego przez (...) Bank (...) SA w K. (numer (...)).

Sąd Okręgowy podkreślił, iż podstawą faktyczną roszczeń kierowanych przez Miasto (...) w stosunku do pozwanej J. S. miał być fakt wyrządzenia przez nią powodowi szkody poprzez bezprawne zainicjowanie postępowania egzekucyjnego. Zdaniem powoda, w chwili składania przez pozwaną wniosku egzekucyjnego do Komornika Sądowego L. C., zobowiązanie do spełnienia świadczenia wynikające z dołączonego tytułu wykonawczego już nie istniało, ponieważ wygasło na skutek realizacji zajęć skierowanych do wierzytelności przysługującej pozwanej względem Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta (...). Powód wywodził, iż wierzytelność pozwanej została zajęta w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, a dłużnik dostosował się do tych zajęć oraz, że przekazanie środków organom dokonującym zajęcia było skuteczne wobec pozwanej. W kontekście tak sprecyzowanych okoliczności faktycznych Sąd Okręgowy uznał, iż nie pozwalały one na konstruowanie odpowiedzialność odszkodowawczej pozwanej na zasadzie ryzyka, ani też na zasadzie bezprawności. Ewentualna odpowiedzialność pozwanej mogłaby być konstruowana jedynie na zasadach ogólnych, to jest w oparciu o zasadę winy, opisaną w treści art. 415 k.c. Przy czym przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej na zasadzie winy są: zachowanie człowieka, szkoda oraz wina człowieka, którego zachowanie wyrządziło szkodę. Przesłanki te uzupełniane są przez art. 361 k.c., w którym ustawodawca dodaje do nich adekwatny związek przyczynowy między zachowaniem sprawczym i naruszeniem dobra, z którego wynikła szkoda. Wprawdzie ustawodawca nie wymienił expressis verbis bezprawności jako kryterium oceny zachowania sprawczego warunkującego możliwość ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej, ale powszechnie przyjmuje się, iż odwoływanie się do bezprawności przy dokonywaniu oceny określonego zachowania jako przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej ex delicto jest uzasadniane użyciem pojęcia "winy" w szerokim znaczeniu, umożliwiającym ocenę zachowania sprawczego zarówno z perspektywy obiektywnych, jak i subiektywnych kryteriów. W konsekwencji, gdy poszkodowany dochodzi roszczenia o naprawienie szkody musi wykazać wszystkie przesłanki odpowiedzialności adresata jego roszczeń (art. 6 k.c. i 232 k.p.c.). Tymczasem powód nie udowodnił, aby pozwana wyrządziła mu szkodę w sposób zawiniony, to znaczy nie udowodnił, aby działanie pozwanej było obiektywnie bezprawne, jak i możliwe do oceny jako naganne z zastosowaniem subiektywnych kryteriów.

Sąd Okręgowy przyjął, iż powód upatrywał bezprawności działania pozwanej w tym, iż zainicjowała ona postępowanie egzekucyjne składając do Komornika wniosek egzekucyjny oparty o wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 9 lutego 201 lr., sygn. akt I ACa 893/10, zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Wprawdzie z uzasadnienia pozwu inicjującego rozpoznawaną sprawę nie wynika to w sposób wyraźny, ale wydaje się oczywistym, iż winy pozwanej (w jej subiektywnym elemencie) powód upatrywał w tym, iż pozwana zainicjowała to konkretne postępowanie egzekucyjne mając świadomość tego, że doszło wcześniej do wygaśnięcia jej wierzytelności. Upraszczając, w ocenie powoda zawinionym, to znaczy subiektywnie nagannym i obiektywnie bezprawnym było wystąpienie przez pozwaną z wnioskiem egzekucyjnym w sytuacji, gdy wiedziała ona o dokonanym i wykonanym zajęciu jej wierzytelności.

Odnosząc się do tak postawionego zarzutu, Sąd Okręgowy podkreślił, że postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego L. C. nie było skierowane przeciwko powodowi w niniejszej sprawie, to jest przeciwko Miastu (...), ale przeciwko Skarbowi Państwa - Prezydentowi Miasta (...). Zgodność z prawem zainicjowania i prowadzenia tego postępowania była przedmiotem badania w sprawie z powództwa Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta (...) przeciwko pozwanej J. R.

-

S., w której to sprawie powód domagał się zwrotu wyegzekwowanej w tym postępowaniu egzekucyjnym kwoty, o którą to kwotę pozwana miała wzbogacić się bezpodstawnie. Gdyby Sąd przyjął, iż zainicjowanie postępowania egzekucyjnego było bezprawne, a działanie pozwanej zawinione, przesądziłby o tym, iż samo postępowanie egzekucyjne, w trakcie którego Komornik przekazał pozwanej wyegzekwowane środki, nie mogło stanowić ważnej podstawy prawnej otrzymanego przysporzenia. Jednakże Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z 26 czerwca 2012r. (sygn. akt I C 651/11) oddalił powództwo; Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z 25 października 2012r. (sygn. akt I ACa 691/12) oddalił apelację Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta (...) od tego wyroku, a Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej wniesionej od wyroku Sądu Apelacyjnego. Zostało, zatem, prawomocnie przesądzone, iż Skarb Państwa - Prezydent Miasta (...) nie może domagać się zwrotu kwoty wyegzekwowanej przez Komornika Sądowego L. C..

W tym kontekście Sąd Okręgowy zauważył, że zgodnie z treścią art. 365 § 1 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej. W realiach rozpoznawanej sprawy oznaczało to, że nie mogła podlegać ponownemu badaniu kwestia tego, czy pozwana na skutek przeprowadzonej egzekucji uzyskała korzyść bez podstawy prawnej. Przyjmując, iż wzbogacenie pozwanej na skutek przeprowadzonej egzekucji nie było bezpodstawne (nienależne), brak było możliwości ustalenia, że cechę obiektywnej bezprawności miało samo zainicjowanie postępowania egzekucyjnego i jego prowadzenie. To już samo wykluczało poczynienie ustaleń, zgodnie z którymi samo zainicjowanie i prowadzenie postępowania egzekucyjnego było zawinionym (ergo także bezprawnym) zdarzeniem wyrządzającym szkodę Miastu (...). W obecnym postępowaniu nie było możliwe udowadnianie tych okoliczności, które były istotne dla rozstrzygnięcia sprawy prowadzonej z powództwa Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta (...), a których ciężar udowodnienia spoczywał na powodzie w tamtej sprawie. Przyjęcie poglądu przeciwnego prowadziłoby do wniosku, że powód, który przegrał sprawę, może próbować „obejść” niekorzystne orzeczenie przelewając wierzytelność na inną osobę w celu jej ponownego dochodzenia przed sądem, tyle tylko, że przez cesjonariusza.

Ponadto Sąd Okręgowy podkreślił, iż skoro postępowania egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego L. C. było skierowane przeciwko innemu podmiotowi prawa cywilnego niż Miasto (...), zatem wykluczyć należy przyjęcie normalnego (adekwatnego) związku przyczynowego pomiędzy prowadzeniem tego postępowania jako takiego, a wyrządzeniem szkody Miastu (...). Nie można bowiem uznać za normalne następstwa prowadzonych przez komorników sądowych postępowań egzekucyjnych szkód wyrządzanych osobom trzecim. Zawinionym zdarzeniem wyrządzającym szkodę osobie trzeciej mogła być, co najwyżej, konkretna czynność strony lub Komornika podjęta w toku tego postępowania. W realiach rozpoznawanej sprawy, taką czynnością strony mogło być zawinione (w obu aspektach) wskazanie Komornikowi przez pozwaną rzeczy lub prawa osoby trzeciej, w celu skierowania do nich egzekucji. Tymczasem, powód nie udowodnił, do czego był zobowiązany zgodnie z treścią art. 6 k.c. i 232 k.p.c., że pozwana wskazała Komornikowi rachunek bankowy powoda w celu zajęcia wierzytelności z tego rachunku w okolicznościach pozwalających na przyjęcie, iż jej działanie było działaniem bezprawnym i subiektywnie nagannym. Jak bowiem ustalono, nie są prowadzone odrębne rachunki bankowe dla gromadzenia i wydatkowania środków Skarbu Państwa oraz dla gromadzenia i wydatkowania środków własnych Miasta (...). Wierzytelność została zajęta z tego rachunku bankowego, z którego wcześniej dokonywano przelewów w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta (...), to jest z rachunku prowadzonego przez (...) Bank (...) SA w K. (numer (...)). Pozwanej nie można postawić zarzutu, że wiedziała lub powinna była wiedzieć, że na rachunku tym deponowane są środki pieniężne Miasta (...) i egzekucja skierowania do wierzytelności z tego rachunku doprowadzi do wyrządzenia szkody Miastu (...), gdyż w konkretnym momencie nie będą na tym rachunku deponowane żadne środki, otrzymane przez Miasto jako celowa subwencja. Jest to dokładnie ten sam rachunek bankowy, z którego dobrowolnie dokonano zapłaty części wierzytelności przysługującej pozwanej przeciwko Skarbowi Państwa - Prezydentowi Miasta (...) i z którego skuteczną niekwestionowaną egzekucję przeprowadziła Komornik B. B. (1). Co jednak najważniejsze, Miasto (...) nie było pozbawione możliwości ochrony prawnej. W sytuacji, w której doszło do zajęcia środków należących do Miasta, możliwe było wystąpienie z powództwem, o którym mowa w treści art. 841 k.p.c., to jest z powództwem o wyłączenie zajętego przedmiotu spod egzekucji. Sąd Okręgowy podkreślił, że skoro powództwo nie zostało wytoczone przeciwko Komornikowi - nie zachodzi potrzeba rozważania, czy zarzut zawinionego działania wyrządzającego szkodę można postawić Komornikowi, albo też, czy Komornik może w tej sytuacji odpowiadać na zasadzie innej, niż zasada winy. Sąd poprzestał na ustaleniu i stwierdzeniu, że zarzutu zawinionego działania nie można postawić pozwanej. Podobnie, bezprzedmiotowe było rozważanie, czy jakikolwiek zarzut można postawić Bankowi, który dostosował się do zajęcia komorniczego.

Fakt, iż działaniu pozwanej nie można postawić zarzutu zawinienia (w obu jego aspektach - obiektywnym i subiektywnym), nie wykluczał w ocenie Sądu Okręgowego, konieczności rozważenia, czy nie doszło do bezpodstawnego wzbogacenia pozwanej J. S. kosztem Miasta (...). Nie może być bowiem tak, aby osoba trzecia, której prawa zostały naruszone poprzez czynności egzekucyjne, nie mogła dochodzić wyrównania doznanego uszczerbku tylko dlatego, że nie skorzystała z prawa wytoczenia powództwa, o którym mowa w treści art. 841 k.p.c. Zwłaszcza, że o doznanym uszczerbku mogła dowiedzieć się na długo po zakończeniu postępowania egzekucyjnego. Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia (art. 405 i nast. k.c.) powód nie może skutecznie kierować do pozwanej. Pozwana otrzymała świadczenie wskutek przeprowadzonego postępowania egzekucyjnego skierowanego przeciwko dłużnikowi Skarbowi Państwa - Prezydentowi Miasta (...). Skoro zostało przesądzone prawomocnym orzeczeniem Sądu, że otrzymane w ten sposób przysporzenie nie było w relacji do tego dłużnika przysporzeniem pozbawionym podstawy prawnej (należy pamiętać o związaniu, o którym mowa w treści art. 365 § 1 k.p.c.), to przysporzenie to doprowadziło do wygaśnięcia wierzytelności przysługującej wierzycielowi przeciwko temu dłużnikowi. Konkluzje te legły u podstaw oddalenia powództwa. W oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c., Sąd Okręgowy zasądził od powoda na rzecz pozwanej koszty procesu, w tym wynagrodzenie pełnomocnika ustalony zgodnie z treścią §6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu z 28 września 2002 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 461 ze zm.) - 7.200zł i opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17zł.

Apelację od wyroku wniósł powód, domagając się zmiany zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanej na jego rzecz 937.242,85 zł odsetkami ustawowymi od dnia 5 lipca 201 lr. i kosztami postępowania za obie instancje. Zarzucił, iż Sąd Okręgowy wydając zaskarżony wyrok naruszył przepisy postępowania, a to art. 233 §1 k.p.c. przez niedokonanie oceny dowodów dopuszczonych na okoliczność wygaśnięcia zobowiązania pozwanej względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jak i naruszył art. 365§1 k.p.c. przez jego błędne zastosowanie i przyjęcie mocy wiążącej ustaleń faktycznych dokonanych w uzasadnieniu innego, prawomocnego wyroku. Nadto zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 415 k.c. w zw. z art. 361 k.c. przez błędną wykładnię tych przepisów i przyjęcie, że pozwana nie ponosi odpowiedzialności odszkodowawczej wobec powoda. W uzasadnieniu apelacji wywodził, iż dla rozstrzygnięcia sprawy kluczowe znaczenie miało ustalenie skutku realizacji zajęć w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym, skierowanym do wierzytelności pozwanej wobec Skarbu Państwa. Podniósł, iż Sąd Okręgowy, pomimo dopuszczenia dowodów, m.in. z pism Dyrektora Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w C. z 6 marca 2012r. i 31 sierpnia 2012r. oraz Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. z 6 marca 2013r., a także oświadczeń tychże organów nie odniósł się do faktu zaliczenia środków przekazanych przez Skarb Państwa na poczet zobowiązań pozwanej względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Podkreślił, iż niedopuszczalne było przywołanie dokonanych w tej materii ustaleń w sprawie, która toczyła się w Sądzie Okręgowym pod sygn. I C 651/11, a w Sądzie Apelacyjnym pod sygn. I ACa 691/12. Podkreślał, iż wykazany w sprawie fakt wygaśnięcia zobowiązań pozwanej względem ZUS, spowodowany realizacją zajęć egzekucyjnych prowadzi do ukształtowania odmiennej podstawy faktycznej. Wywodził, iż skoro zobowiązanie pozwanej wygasło nie była ona uprawniona do egzekucji sądowej przeciwko Skarbowi Państwa, wskutek której doszło do zajęcia środków powoda. Podkreślał, że o świadomości pozwanej, iż doszło do potrącenia z przysługującej jej wierzytelności kwot należnych ZUS-owi, świadczy zakres egzekucji sądowej zleconej komornik B. - o wyegzekwowanie jedynie odsetek. Wywodził, iż dla uznania typowości skutku nie ma znaczenia okoliczność przewidywalności następstwa przez sprawcę szkody, w związku z czym bez znaczenia pozostaje fakt przeciwko komu pozwana skierowała wniosek egzekucyjny, czy fakt prowadzenia jednego rachunku bankowego dla Urzędu Miasta (...) dla środków własnych i środków otrzymanych na realizację zadań zleconych. Znaczenie ma jedynie fakt, iż odpadł cel wszczynania postępowania egzekucyjnego, gdyż wierzytelność wygasła. Dlatego już samo zainicjowanie postępowania egzekucyjnego na skutek złożenia przez pozwaną wniosku było w ocenie apelującego działaniem bezprawnym i nagannym.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego. Wywodziła, iż zarzuty apelacji są bezpodstawne.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Wbrew wywodom apelacji, Sąd Okręgowy prawidłowo, nie naruszając reguł zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 k.p.c. ocenił wyniki przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego i poddał je właściwej subsumcji prawnej. Z tej to też przyczyny Sąd Apelacyjny poczynione przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne podziela i przyjmuje za własne, aprobując też w pełni ich ocenę prawną.

W szczególności Sąd Okręgowy trafnie przyjął, iż przelewy dokonane z rachunku „Urzędu Miasta (...)” w dniu 13 lipca 2010r. na rzecz Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. i na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w C., odpowiednio w kwotach 414.133,10zł i 421.521zł nie wywołały skutku w postaci wygaśnięcia wierzytelności pozwanej względem Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta (...) z tytułu zapłaty ceny nieruchomości, ani też nie doprowadziły do nabycia przez Skarb Państwa, jako wpłacającego wierzytelności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w C. względem pozwanej. Uprawnionym w okolicznościach sprawy jest stwierdzenie, iż przywołane przelewy nie zostały dokonane w wyniku zajęć w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przeciwko pozwanej, ponieważ stosownie do art. 89 § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, nie jest możliwe zajęcie wierzytelności z tytułu ceny za nieruchomość, nieistniejącej w chwili zajęcia. Przedmiotowe zajęcia zostały dokonane w latach 2008 (28 sierpnia) i 2009 (10 września, 9, 10 i 16 października), a wierzytelność pozwanej w stosunku do Skarbu Państwa o zapłatę ceny za nieruchomość powstała dopiero 12 listopada 2009r. Zaś zajęcia dokonane po tej dacie, tj. 4 i 11 grudnia 2009r. i 7 kwietnia 2012r., na łączną kwotę 5.822,40zł, także nie były skuteczne, jako organ egzekucyjny dokonał zajęć wierzytelności pieniężnych przysługujących pozwanej od Urzędu Miasta i Prezydenta Miasta (...), a takowe pozwanej nie przysługiwały. Pozwanej przysługiwała wierzytelność od Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta (...). Nie może bowiem być przedmiotem zajęcia wierzytelność nieistniejąca.

Tożsamą ocenę skuteczności tychże zajęć egzekucyjnych przyjął Sąd Okręgowy w Katowicach, wydając wyrok w sprawie I C 651/11, a ocenę tę, podzielił Sąd Apelacyjny oddalając apelację od tego wyroku (sygn. akt I ACa 691/12). Sąd Apelacyjny w aktualnie rozpatrywanej sprawie nie znajduje podstaw by ustalenia te ocenić odmiennie, zwłaszcza że powaga rzeczy osądzonej, rozciąga się również na motywy rozstrzygnięcia, które mają znaczenie dla ustalenia zakresu mocy wiążącej i powagi rzeczy osądzonej, czyli dla określenia granic prawomocności materialnej w rozumieniu art. 365 § 1 k.c. W sprawie I C 651/11 proces toczył się z powództwa Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta (...) przeciwko pozwanej o zapłatę nienależnie w ocenie tego powoda wyegzekwowanej kwoty 937.242,85zł. Przesądzono w niej, iż kwota ta została od tego powoda wyegzekwowana prawidłowo i była pozwanej należna. Nie sposób zatem teraz w sprawie z powództwa Gminy przeciwko pozwanej twierdzić i dowodzić, że pozwana wyegzekwowała kwotę 937.242,85zł od Skarbu Państwa bezpodstawnie.

Powyższych konkluzji nie zmieniają przywołane w apelacji, a dołączone już do pozwu pisma Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w C. i Naczelnika Urzędu Skarbowego w C., wskazujące sposób zarachowania wpłaty, ponieważ: po pierwsze ocenie podlega skuteczność zajęć egzekucyjnych według stanu z daty ich dokonania, w tym treść administracyjnych tytułów wykonawczych, których braki nie mogą być konwalidowane późniejszym pismem, czy też wyjaśnieniami, a po wtóre o tym, czy na dłużniku ciąży zobowiązanie publicznoprawne decyduje treść obowiązującego prawa, skonkretyzowana decyzji, a wyjątkowo w deklaracji, nie zaś treść pisma informującego o stanowisku w tej sprawie podpisana przez urzędnika, działającego z upoważnienia Dyrektora ZUS jako organu egzekucyjnego.

Odnosząc się do dalszych zarzutów apelacji, nie sposób nie zauważyć, iż złożenie przez pozwaną do komornika C. wniosku o wszczęcie egzekucji na podstawie prawomocnego wyroku zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w okolicznościach sprawy nie nosiło cech bezprawności, które mogłyby rodzić odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanej. Skoro wpłaty dokonane przez Skarb Państwa - Prezydenta Miasta (...) w dniu 13 lipca 201 Or. na rzecz Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. i na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w C., odpowiednio w kwotach 414.133,10zł i 421.521zł nie wywołały skutku w postaci wygaśnięcia wierzytelności pozwanej względem Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta (...), to była ona uprawniona do egzekwowania swej wierzytelności w tej części. Pozwana nie miała żadnego wpływu na błąd polegający na przekazaniu Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych na podstawie wadliwych czynności Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. i Dyrektora Oddziału ZUS w C.. Co więcej błąd ten został popełniony w stosunku prawnym łączącym pozwaną ze Skarbem Państwa - Prezydentem Miasta (...), a nie z Gminą (...).

Z tych to też przyczyn, Sąd Apelacyjny, w pełni podzielając zaskarżone rozstrzygnięcie - w oparciu o art. 385 k.p.c. - oddalił apelację, jako bezzasadną. O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł w oparciu o art. 98 §1 i 3 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., obciążając powoda jako stronę przekrywającą kosztami zastępstwa procesowego według stawki minimalnej (5.400zł) przewidzianej w §6 pkt 7 w zw. §13 ust.l pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013r.
poz. 461 ze zm.).