Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lutego 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący :	SSA Jadwiga Galas
Sędziowie :	SA Lucjan Modrzyk (spr.) SO del. Dariusz Chrapoński
Protokolant :	Barbara Franielczyk

po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 2016 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...)w K.

przeciwko J. B.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 13 marca 2015 r., sygn. akt XIII GC 331/13

1.  oddala obie apelacje;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 900 (dziewięćset) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO del. Dariusz Chrapoński

SSA Jadwiga Galas

SSA Lucjan Modrzyk

Sygn. akt V ACa 545/15

UZASADNIENIE

Powódka (...) domagała się zasądzenia od pozwanej J. B. kwoty 107.425,23 zł tytułem czynszu najmu za lokal użytkowy za okres od stycznia 2011 r. do lutego 2012 r. oraz kwoty 26.180,44 zł tytułem skapitalizowanych odsetek za opóźnienie w zapłacie czynszu.

Pozwana w odpowiedzi na pozew i w piśmie procesowym z 18 marca 2014 r. wniosła o oddalenie powództwa podnosząc zarzut obniżenia czynszu na skutek wad fizycznych lokalu występujących w okresie, za który powódka domaga się zapłaty.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Katowicach zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 69.832,03 zł z ustawowymi odsetkami od 26 czerwca 2013 r. oraz kwotę 15.201,27 zł, oddalił powództwo w pozostałej części i zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 4.576,90 zł tytułem kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie to zapadło przy następujących ustaleniach faktycznych i ocenie Sądu pierwszej instancji.

W dniu 5 marca 2001 r. pomiędzy (...)w K. jako wynajmującym a J. B. jako najemcą zawarta została umowa najmu lokalu użytkowego o łącznej powierzchni 385,23 m ^{( 2)} we własnym budynku Wynajmującego przy ul. (...) w K.. W § 3 umowy ustalono wartość miesięcznego czynszu w wysokości 7.394,05 zł płatny bez wezwania do 10-go każdego miesiąca. Zmiana wysokości czynszu nie wymagała wypowiedzenia umowy. Dokonywała się wyłącznie w oparciu o pisemne zawiadomienie wynajmującego. § 4 w ust. 1 stanowił, że wynajmowany lokal jest lokalem użytkowym, w którym prowadzona będzie działalność gastronomiczna- restauracja. Umowę zawarto na czas nieokreślony z prawem jej rozwiązania przez każdą ze stron z uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniem.

W wartość zadłużenie pozwanej z tytułu czynszu i opłat eksploatacyjnych za okres od stycznia 2011 do lutego 2012 r. naliczona zgodnie z umową wynosiła łącznie 107.425,23 zł. Wartość odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie poszczególnych rat czynszowych obliczona na dzień 25.06.2013 r. stanowiła kwotę 26.180,44 zł.

W dniu 29 kwietnia 2010 r. (...) jako zamawiający zawarła z A. P. jako wykonawcą umowę nr (...), na mocy której zleciła wykonanie robót budowlanych polegających na modernizacji pawilonów handlowych w K. przy ul. (...) o pow. 1 273,30 m ^{( 2)}, (...)o pow. 460,91 m ^{( 2)} i (...) 68 o pow. 499,71 m ^{( 2)} zgodnie z projektami budowlano – wykonawczymi i przedmiarami robót, polegające na wymianie stolarki okiennej i drzwiowej, wykonaniu docieplenia ścian metodą lekką, wykonaniu badań termowizyjnych wraz z opracowaniem dokumentacji termowizyjnej wykonanego ocieplenia. Termin zakończenia robót przewidziano na 31.10.2011 r.

W dniu 1.08.2011 r. strony spisały protokół konieczności, w którym ustaliły konieczność wykonania robót dodatkowych w postaci między innymi wymiany nawierzchni drogi dojazdowej po stronie wschodniej pawilonu ze zniszczonej nawierzchni asfaltowej na kostkę betonową. Droga ta stanowiła dopełnienie zagospodarowania terenu wokół pawilonów przy ul. (...).

Aneksem nr (...) z dnia 27.10.2011 r. rozszerzono zakres robót oraz termin wykonania, który przesunięto do dnia 16.12.2011 r.

W miesiącu wrześniu 2010 r. (...) po uzgodnieniu z najemcą podjęła decyzję o przystąpieniu do remontu pawilonu przy ul (...) w tym lokalu wynajmowanego przez pozwaną. Remont objąć miał wymianę stolarki okiennej, instalacji centralnego ogrzewania wraz z robotami towarzyszącymi. Remont miał zostać wykonany wewnątrz lokalu w okresie od 6.09.2010 r. do 27.09.2010 r. W tym czasie lokal miał zostać wyłączony z użytku. Spółdzielnia w ramach rekompensaty podjęła decyzję o zwolnieniu pozwanej z obowiązku uiszczenia opłaty czynszowej za miesiąc wrzesień 2010 r. Remont wewnątrz lokalu pozwanej wykonany został w ustalonym terminie. W dniu 24.09.2010 r dokonano wymiany w lokalu pozwanej instalacji centralnego ogrzewania wraz z grzejnikami.

Mimo wymiany instalacji centralnego ogrzewania wynajmowany lokal w okresie zimowym pozostawał niedogrzany. W grudniu 2010 r. pracownicy pozwanej A. K. (1) i I. M. dokonali regulacji wymienników wentylacji w lokalu gastronomicznym pozwanej Kontrola przeprowadzona przez Zakład (...) w dniu 9.12.2010 r. wykazała temperaturę w barze rzędu 10 stopni Celsjusza. Skutkiem kontroli zwiększono otwarcie zaworu kulowego na zasilaniu (...). Kontrola tego samego organu przeprowadzona 17.12.2010 r wykazał temperaturę w pomieszczeniach restauracji rzędu 11 stopni Celsjusza. W dniu 19.01.2011 r. zamontowano w lokalu pozwanej dodatkowy grzejnik,

Kolejna kontrola z dnia 23 lutego 2011 r. wykazała temperaturę w Sali konsumpcyjnej rzędu 13 stopni Celsjusza.

W miesiącu marcu 2011 r. rozpoczęto prace remontowe na zewnątrz lokalu związane z ociepleniem budynku i odnowieniem elewacji. Wykonawca zdjął z elewacji reklamę lokalu gastronomicznego pozwanej, ustawił rusztowania i rozpoczął prace. W kwietniu 2011 r. realizowano równocześnie remont dachu lokalu. Prace wykonano wadliwie, skutkiem czego w maju 2011 r. w trakcie deszczu doszło do zalania sali restauracyjnej. Zgłoszone wady zostały przez wykonawcę usunięte. Rusztowanie zostało rozebrane po zakończeniu prac elewacyjnych w maju 2011 r. Ruchy spowodowane pracami remontowymi dachu powodowały sypanie się z sufitu drobnych elementów materiału izolacyjnego. Remont elewacji skutkował unoszeniem się w powietrzu cząstek styropianu używanego jako materiału izolacyjnego. W miesiącu czerwcu 2011 r. przez okres 3 tygodni realizowano prace związane z remontem drogi dojazdowej do lokalu.

Sala restauracyjna w okresie od stycznia do czerwca w związku z trwającym remontem a częściowo panującym w ziemie niedogrzaniem była nieczynna. Uruchomiono ją w pełnym zakresie na przełomie czerwca i lipca 2011 r. W pierwszej połowie roku pozwana w lokalu prowadziła działalność cateringową. Oprócz tego w okresie tym urządziła około dziesięciu imprez - uroczystości rodzinnych po uzgodnieniu terminów z wykonawcą. W trakcie trwania remontu w okolicy lokalu pozwanej powstały trzy nowe obiekty gastronomiczne, co utrudniło pozwanej powrót na rynek. W lutym 2012 r. pozwana zakończyła działalność gastronomiczną w wynajmowanym lokalu i zdała go wynajmującemu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Okolicznością bezsporną jest, że strony łączyła w okresie od stycznia 2011 r. do lutego 2012 r. umowa najmu zawarta wcześniej w dniu 5 marca 2001 r. Bezsporna jest treść umowy, w tym stawka obowiązującego w spornym okresie czynszu. Bezsporna jest kwota czynszu jak i opłat eksploatacyjnych naliczona zgodnie z umową za sporny okres.

Okolicznością sporną jest czy w okresie między styczniem 2011 r. a lutym 2012 r. istniały okoliczności uzasadniające obniżenie bądź całkowite zwolnienie pozwanej z opłat czynszowych.

Zgodnie z treścią art. 664 § 1 k.c. jeżeli rzecz najęta ma wady, które ograniczają jej przydatność do umówionego użytku, najemca może żądać odpowiedniego obniżenia czynszu za czas trwania wad.

Pełnomocnik pozwanej powołując się na tezę cytowanego orzeczenia w piśmie procesowym z dnia 18 marca 2014 r. stwierdził, że w okresie od stycznia 2011 r. do lutego 2012 r. powódka z uwagi na stan lokalu i prowadzone w pawilonie prace remontowe nie miała możliwości prowadzenia w wynajmowanym pomieszczeniu działalności określonej łączącą strony umową. Powyższa teza nie zasługuje na uwzględnienie. Jest ona bowiem sprzeczna z treścią zeznań pozwanej składanych na rozprawie w dniu 4 marca 2015 r., w których wyjaśniła między innymi, że sala restauracyjna po zakończonym remoncie została ponownie otwarta na przełomie lipca i sierpnia 2012 r. Jedną zaś z przyczyn, które w znacznym stopniu utrudniły pozwanej powrót na rynek był fakt, że w pobliżu pawilonu powstały trzy nowe lokale gastronomiczne. O ile więc istniały okoliczności ograniczające możliwość korzystania z lokalu zgodnie z umową to istniały one w okresie wcześniejszym.

Nie znalazło potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym twierdzenie pozwanej jakoby problem z niedogrzaniem lokalu występował w okresie grzewczym 2011/2012 r. Wobec powyższego roszczenie powoda obejmujące należności czynszowe i eksploatacyjne za okres od lipca 2011 r. do lutego 2012 r. zasługują na uwzględnienie w pełnym zakresie. Należność niniejsza została zasądzona w oparciu o treść § 3 umowy z dnia 5 marca 2001 r. oraz § 2 aneksu z dnia 30.12.2010 r.

W ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala na wnioskowanie, że w okresie od stycznia 2011 r. o czerwca 2011 r. wynajmowany przez pozwana lokal obciążony był wadami ograniczającymi w sposób znaczny jego przydatność do umówionego użytku. Zgodnie z zapisem § 4 umowy z dnia 5 marca 2001 r. w wynajmowanym lokalu miała być prowadzona działalność gastronomiczna w postaci restauracji. Zważywszy na treść zapisu umowy oraz charakter lokalu wnioskować można, że głównym celem dla którego lokal był wynajmowany była działalność restauracyjna. W ocenie sądu ustalony materiał dowodowy pozwala na zróżnicowanie uciążliwości wynikających z wad w przedmiotowym okresie. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala na wnioskowanie, że w okresie miesięcy stycznia i lutego możliwość prowadzenia w lokalu działalności o charakterze restauracyjnym była całkowicie wyłączona a to z uwagi na permanentne niedogrzanie lokalu. Fakt ten był konsekwencją niedostatecznej izolacji termicznej budynku. Z załączonych dokumentów kontroli wynika, że temperatura w sali restauracyjnej wahała się w tym okresie w granicach 10 stopni. Znamienne w tym miejscu są zeznania świadka pracownika powódki J. R. pełniącego również funkcję kierownika zakładu ciepłowniczego, który zeznał, że godnie z normą do 2006 r. w tego typu lokalu powinna być temperatura co najmniej 16 stopni +- jeden stopień w według normy po 2006 r. powinna wynosić 20 stopni jak dla biur i mieszkań. 24.02.2011 r. dokonaliśmy pomiarów i okazało się, że wynosi ona 13 stopni. W 2011 r. jak zrobione zostało ocieplenie budynku to problem z niedogrzaniem budynku przestał istnieć.

Wobec powyższego nie zasługuje na uwzględnienie teza powódki jakoby wychłodzenie lokalu było skutkiem niewłaściwego korzystania z okapu przez pozwaną.

Nie zasługują na uwzględnienie twierdzenia świadka A. K. (1), który stwierdził, że po dokonanej przez niego regulacji wywietrzników w lokalu wynajmowanym przez pozwaną problem jego niedogrzania zniknął. Jak wynika z jego zeznań a także zeznań I. M. regulacja ta miała miejsce w miesiącu grudniu 2010 r. Natomiast kontrola, która przeprowadzona została w dniu 23 lutego 2011 r. w dalszym ciągu potwierdziła istnienie problemu niedogrzania. Temperatura w sali restauracyjnej w tym dniu wynosiła 13 stopni Celsjusza.

Jak wykazało więc przeprowadzone postępowanie dowodowe zasadniczym powodem niedogrzania pomieszczenia był nie tyle problem zbyt małej ilości dostarczanego ciepła, czy zbyt szybkiej wymiany powietrza, co niedostatecznej izolacji termicznej budynku. Po dokonanym ociepleniu w marcu 2011 r. problem ten zniknął.

W omawianym okresie pozwana prowadziła w lokalu działalność cateringową.

W okresie od marca 2011 r. do czerwca 2011 r. z uwagi na podwyższenie panujących temperatur panujących na zewnątrz, zbyt niska temperatura nie stanowiła już przeszkody w korzystaniu z lokalu. Natomiast prowadzenie działalności o charakterze restauracyjnym zgodnie z umową było znacznie ograniczone skutkiem przeciekającego dachu, prowadzonych przez powódkę prac remontowych dachu, prac związanych z remontem elewacji wymagających rozstawienia rusztowań na zewnątrz, brakiem możliwości reklamowania prowadzonej działalności oraz remontem drogi dojazdowej. Podkreślić należy, że powódka wskazanych okoliczności nie kwestionowała. W jej ocenie jednak nie stanowiły one przeszkód do korzystania z lokalu zgodnie z umową. Rozumowanie takie powódka wywodzi z faktu, że remont wewnątrz został zakończony w październiku 2010 r. i lokal od tego czasu znajdował się dyspozycji strony pozwanej. W ocenie sądu stanowisko takie nie zasługuje na uwzględnienie i aprobatę. Podkreślić należy, że prowadzenie działalności restauracyjnej wymaga nie tylko możliwości korzystania z pewnej powierzchni umożliwiającej konsumpcję, ale również chodzi o możliwość konsumpcji w sposób niezakłócony przykładowo przeciekającym dachem, spadającymi z sufitu zanieczyszczeniami skutkiem prowadzonych prac remontowych, czy unoszącymi się w powietrzu cząstkami styropianu pochodzącym z materiałów izolacyjnych.

Chodzi również o możliwość konsumpcji w określonych warunkach estetycznych zapewniających dobre samopoczucie i wrażenie klienta. Możliwość te bezsprzecznie zakłócały prowadzone nawet na zewnątrz lokalu prace remontowe. Istotny jest również swobodny i komfortowy dostęp do lokalu gastronomicznego a także odpowiednie reklama informująca i zachęcająca do korzystania z usług gastronomicznych. Wymienionych warunków pozwana w okresie od marca – czerwiec 2011 r. została pozbawiona. Przyczyny zaistniałych ograniczeń istniały w stanie technicznym budynku, w którym znajdował się lokal, wymuszającym podjęcie przez wynajmującego określonych działań remontowych.

Okoliczności te nie wykluczyły zupełnie działalności gastronomicznej, gdyż jak zeznała sama pozwana w okresie tym w lokalu zorganizowano około 10 uroczystości po uprzednim uzgodnieniu terminów z wykonawcą remontu. Jednakże możliwość korzystania z lokalu w sposób istotny ograniczyły.

Równocześnie przez cały czas w lokalu prowadzona był dzielność cateringowa, co wyklucza możliwość całkowitego zwolnienie się z obowiązku zapłaty należności czynszowych. Tym nie mniej należy mieć na uwadze, że działalność cateringowa nie była zasadniczym celem, dla którego powódka wynajęła lokal. Celem podstawowym było prowadzenie restauracji.

W ocenie sądu uwzględniając wskazane okoliczności żądanie pozwanej obniżenia czynszu jest częściowo uzasadnione w świetle art. 664 § 1 k.c. W przeciwnym razie świadczenie powódki pozostałoby zupełnie nieekwiwalentne w odniesieniu do wysokości naliczonego zgodnie z umową czynszu. Jedyną przesłanką żądania określonego w/w przepisem jest istnienie wad rzeczy najętej. Brak podstaw wnioskowania, że uległo ono przedawnieniu. Dokonując miarkowania w zakresie proporcji obniżenie czynszu Sąd kierował się zasadami słuszności tak, aby przyjęte proporcje stanowiły ekwiwalent rodzaju i jakości świadczenia oferowanego przez powódkę w spornym okresie.

Zważywszy na fakt, że miesiącach styczniu i lutym temperatura w pomieszczeniu sali restauracyjnej wykluczała możliwość konsumpcji i przebywania na jej terenie klientów, za odpowiednią uznać należy redukcje czynszu za dwa wskazane miesiące o 90%. Redukcja taka daje kwotę stawki miesięcznej czynszu w wysokości 789,50 zł

Zdaniem sądu przeszkody istniejące w okresie od marca do czerwca 2011 r., w którym to okresie działalność pozwanej ograniczona była do organizacji zleconych imprez zamkniętych również w okrojonym zakresie spowodowanym rezygnacjami i brakiem zleceń klientów uzasadnia redukcję czynszu o 75 %.

Rezultat redukcji w takiej proporcji określa wysokość stawek czynszowych w następujących kwotach: marzec 1.870,95 zł kwiecień 1.870,75 zł, maj 2.025,80 czerwiec 2.025,80 zł.

Łączna suma czynszu należnego powódce z uwzględnieniem dokonanej redukcji wyniosła 69.832,03 zł

Uwzględnienie redukcji w odniesieniu do należnych powódce odsetek za opóźnienie wskazanych w specyfikacji daje następujący wynik: odsetki za miesiące styczeń i luty po rozliczeniu kaucji i nadpłaty dają rezultat 0. Odsetki za kolejne okres naliczone do 25.06.2013 r. wynoszą za miesiące marzec - 200,56 zł, kwiecień - 537,76 zł, maj – 560,62 zł, czerwiec – 538,25 zł. Łączna suma odsetek zamyka się kwotą 15.201,27 zł.

Roszczenie odsetkowe uwzględniono w oparciu o art. 481 k.c.

Koszty postępowania zostały rozdzielone stosunkowo w oparciu o art. 100 k.p.c.

Żądanie powoda zostało uwzględnione w proporcji 65%

Powódka poniosła następujące koszty – 5.372 zł tytułem opłaty stosunkowej od pozwu, 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego 17 zł tytułem opłaty skarbowej od dokumentu pełnomocnictwa. Pozwana poniosła następujące koszty 3.600 zł tytułem zastępstwa procesowego 17 zł tytułem opłaty skarbowej od dokumentu pełnomocnictwa opłat. Suma kosztów wyniosła 8.193,90 zł. Po uwzględnieni części poniesionej przez pozwaną w wysokości 3.617 zł zasądzona została różnica w kwocie 4.576,90 zł.

Apelację od powyższego wyroku wniosły obie strony.

Pozwana zaskarżyła wyrok w pkt 1 i 3 podnosząc zarzuty:

1. naruszenie art. 233 k.p.c., w zw. z brzmieniem 278 § 1 k.p.c., oraz art. 217 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, iż dla wykazania okoliczności objętych tezą dowodową w zakresie opinii z biegłego sądowego wystarczające były dowody z osobowych źródeł dowodowych - podczas gdy biegły dysponujący wiedzą specjalistyczną mógł wykazać, iż także w okresie, za który Sąd uznał roszczenie powódki za zasadne, należności te nie byłyby należne;

2. naruszenie art. 320 k.p.c., poprzez jego niezastosowanie pomimo faktu wskazywania przez pozwaną jej bardzo złej sytuacji finansowej, ciężkiej choroby małżonka, wysokiego zadłużenia względem ZUS wynikającego także z działania powódki jak też wobec deklarowania woli polubownego rozwiązania kwestii spornych;

3. naruszenie art. 5 k.c., poprzez nieuwzględnienie przez Sąd, iż pozwana nie jest w stanie z uwagi na sytuację życiową zaspokoić żądań powódki, gdzie powódka swą postawą i niewywiązywaniem się należytym z umowy i ustaleń w zakresie przeprowadzenia remontu, doprowadziła, a co najmniej w znacznym zakresie przyczyniła się do powstania zaległości dochodzonych pozwem, gdzie także termin wystąpienia z roszczeniem wskazuje na nadużycie prawa w zakresie dochodzonych odsetek;

4. naruszenie art. 102 k.p.c., w zw. z art. 100 k.p.c., poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i obciążenie pozwanej proporcjonalnie kosztami postępowania w oparciu o treść art. 100 k.p.c., w sytuacji, gdy względem pozwanej zachodziły przesłanki zastosowania art. 102 k.p.c., i odstąpienia od obciążania pozwanej kosztami postępowania w pełnym zakresie.

Wskazując na powyższe zarzuty domagała się pozwana zmiany zaskarżonego wyroku w pkt 1 i oddalenia powództwa, ewentualnie o rozłożenie zasądzonego w pkt 1 wyroku świadczenia na miesięczne raty na okres 10 lat i odstąpienie od obciążania pozwanej kosztami procesu.

Powódka zaskarżyła wyrok w pkt 2 i 3 podnosząc zarzuty:

- naruszenia przepisów postępowania – art. 233 § 1 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 65 § 1 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c.;

- naruszenie przepisów postepowania – art. 664 § 1 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, że wynajmowany lokal posiadał wady oraz że pozwanej przysługuje roszczenie o obniżenie czynszu pomimo tego, że w trakcie trwania najmu nie zgłaszała tych roszczeń co w konsekwencji doprowadziło co ich przedawnienia, ewentualnie wygaśnięcia oraz art. 664 § 3 k.c. poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy pozwanej w chwili zawierania aneksu nr (...) znany był stan techniczny lokalu.

Wskazując na powyższe zarzuty domagała się pozwana zmiany zaskarżonego wyroku w pkt 2 i zasądzenia roszczenia zgodnie z żądaniem pozwu lub o jego uchylenie w tym zakresie i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji, a ponadto o dopuszczenie dowodów wskazanych w apelacji i zasądzenia kosztów postępowania.

W odpowiedzi na apelację powódki pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego a ponadto w odpowiedzi na apelację pozwanej wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja powódki nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny uznaje, że Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, w oparciu o zaoferowane przez strony dowody i przy ich ocenie nie przekroczył uprawnienia do swobodnej oceny dowodów.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być uwzględniony tylko wyjątkowo.

Ocena dowodów należy bowiem do Sądu, a nie do stron. Dla wykazania zasadności tego zarzutu konieczne jest udowodnienie, iż ocena Sądu pierwszej instancji przeprowadzonych dowodów jest wadliwa w tym znaczeniu, że jest ona sprzeczna z zasadami logiki lub doświadczenia życiowego.

Nie może być podstawą do uznania za zasadny zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. to, że przeprowadzone dowody można ocenić inaczej, niż to uczynił Sąd pierwszej instancji.

Jedynie wówczas, gdy brak jest logiki w wysuwaniu wniosków ze zgromadzonego materiału dowodowego lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza zasady logiki formalnej, albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych związków faktyczno-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Niezależnie od tego, aby zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. mógł być w ogóle rozpatrywany skarżący obowiązany jest do wskazania dowodów, których ocena według niego została dokonana z przekroczeniem powyższych zasad.

Skarżąca w ramach zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. podważyła ocenę Sądu pierwszej instancji co do szeregu dowodów i żaden z tych zarzutów nie spełnia powyższych kryteriów.

Nie wykazała powódka, że Sąd pierwszej instancji dokonał niewłaściwej oceny umowy najmu lokalu z 5.03.2001 r., gdyż nie uwzględnił, iż strony zawarły aneks do umowy z 30.12.2010 r.

Błędnie wywodzi powódka w ramach zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 65 § 1 i § 2 k.c. i art. 664 § 3 k.c., iż zawarcie aneksu z 30.12.2010 r. oznacza, że powódka wiedziała o stanie technicznym lokalu i nie negocjowała obniżki czynszu, a zatem nie może domagać się obecnie obniżenia czynszu zgodnie z art. 664 § 3 k.c. Zgodnie z tym przepisem roszczenie o obniżenie czynszu z powodu wady rzeczy majątkowej nie przysługuje najemcy, jeżeli w chwili zawierania umowy wiedział o wadach.

Zawarcie aneksu dotyczącego wyłączenia stawki czynszu i to przed okresem, za który najemca domaga się obniżenia czynszu pozostaje bez jakiegokolwiek znaczenia dla istnienia zasadności roszczeń najemcy z tytułu rękojmi za wady fizyczne przedmiotu najmu zgodnie z art. 664 § 1 i § 2 k.c.

Zgodnie z § 3 tego przepisu znaczenie ma tylko i wyłącznie wiedza najemcy w chwili zawarcia umowy.

Rękojmią, określoną w powyższym przepisie, objęte są wady przedmiotu najmu istniejące w chwili zawarcia umowy najmu, o których najemca nie wiedział, jak również wady, które ujawniły się w trakcie obowiązywania umowy najmu.

Bezzasadne są zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w odniesieniu do oceny zeznań świadków A. K. (1) i L. M..

Po pierwsze należy zwrócić uwagę, że świadkowie ci, pracownicy wykonawcy remontu instalacji CO, nie wyjaśnili dokładnie w jakiej dacie w grudniu 2010 r. dokonali regulacji wentylacji, która powodowała także odpływ nagrzanego powietrza. Ponadto świadkowie ci nie byli w wynajmowanym lokalu w okresie późniejszym, a co najbardziej istotne w okresie stycznia i lutego 2011 r., a więc w okresie, za który pozwana domaga się obniżenia czynszu z powodu niskich temperatur.

Po drugie należy zwrócić uwagę, że remont wentylacji i instalacji CO został wykonany przez powódkę – wynajmującego, a zatem sprawność obu instalacji, a w konsekwencji ich przydatność do umówionego celu obciąża powódkę.

Jak wynika z prawidłowych ustaleń Sądu pierwszej instancji niska temperatura w lokalu została stwierdzona zarówno w grudniu 2010 r., jak i w styczniu i lutym 2011 r. przez pracowników powódki.

Jak wynika z niekwestionowanych zeznań świadka J. R. – kierownika zakładu ciepłowniczego powódki remont CO doprowadził do zmniejszenia mocy instalacji CO o 50% i dlatego instalacja nie była tak wydajna jak poprzednia, a ponadto projektant i wykonawca remontu instalacji CO powinni uwzględnić wymianę okapu.

Jest także bezsporne, iż powódka z uwagi na niskie temperatury w lokalu zainstalowała dodatkowe grzejniki, a jak wynika z zeznań świadka J. R. po wykonaniu ocieplenia budynku problem niedogrzania lokalu przestał istnieć.

Oznacza to, że w istocie przyczyną niedogrzania lokalu był wykonany remont instalacji CO, nie uwzględniający wymiany wentylacji i zamontowania grzejników o mniejszej mocy, nie dostosowanej do istniejącego jeszcze systemu docieplania.

Okoliczności te obciążają powódkę i trafnie Sąd pierwszej instancji odmówił wiarygodności zeznaniom świadka A. K. (1) w części, w której zeznał on, że po dokonaniu regulacji wentylacji ustały problemy związane z niedogrzaniem lokalu i dokonał ustaleń faktycznych w tym zakresie w oparciu o dowód z zeznań pozostałych świadków i zeznań pozwanej.

W żadnym razie nie sposób uznać, że ocena tych dowodów jest nielogiczna lub sprzeczna z zasadami doświadczenia życiowego.

Nie poddają się merytorycznej ocenie zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. dotyczące ustaleń Sądu pierwszej instancji, iż przyczyną niedogrzania lokalu była niedostateczna izolacja termiczna, jak również ustaleń, iż głównym przedmiotem działalności pozwanej było prowadzenie sali restauracyjnej.

Jak wskazano powyżej, aby Sąd drugiej instancji mógł dokonać merytorycznej oceny zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. konieczne jest wskazanie konkretnych dowodów, których ocena według skarżącego została dokonana z naruszeniem zasad logiki lub doświadczenia życiowego.

Skarżąca w pkt c, d i f zarzutu apelacji takich dowodów nie wskazała, a zatem Sąd Apelacyjny nie jest uprawniony do oceny zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w tym zakresie.

Na marginesie tylko wskazać należy, iż art. 664 § 1 k.p.c. daje najemcy uprawnienie z tytułu rękojmi za wady przedmiotu najmu, które ograniczają jego przydatność do umówionego użytku. Zgodnie z umową najmu pozwana wynajmowała od powódki lokal do prowadzenia restauracji, a zatem rękojmia obejmuje wady lokalu ograniczające jego przydatność do prowadzenia restauracji, a nie jakiejkolwiek działalności np. cateringu.

Bezzasadny jest zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. co do oceny zeznań świadków Z. W., S. S., A. K. (2) i Z. B. oraz zeznań pozwanej polegający na przyjęciu, że w związku z remontem i niedogrzaniem lokalu sala restauracyjna nie była czynna. Skarżąca poza powołaniem tych dowodów, w ogóle zarzutu tego nie uzasadniła, nie wskazała jakiego okresu dotyczy zarzut (Sąd pierwszej instancji uznał, że tylko w okresie styczeń – luty 2011 r. w Sali restauracyjnej wykluczona była możliwość konsumpcji), a przede wszystkim nie wykazała (a nawet nie wskazała) z jakich przyczyn ocena Sądu pierwszej instancji tych dowodów jest sprzeczna z zasadami logiki lub doświadczenia życiowego.

Z tych przyczyn zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. i związane z nimi zarzuty naruszenia art. 65 k.c. i art. 664 § 1 i § 3 k.c. są bezzasadne i Sąd Apelacyjny ustalenia Sądu pierwszej instancji przyjmuje jako własne.

Bezzasadny jest także zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Zarzut taki może być uwzględniony tylko wtedy, gdy uzasadnienie Sądu pierwszej instancji nie poddaje się kontroli instancyjnej.

Taka sytuacja ma miejsce tylko wtedy, gdy treść uzasadnienia całkowicie uniemożliwia dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia. O skutecznym jego postawieniu można mówić tylko wtedy, gdy uzasadnienie wyroku nie zawiera elementów pozwalających na weryfikację stanowiska sądu, a braki uzasadnienia w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej muszą być tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona, bądź ujawniona w sposób uniemożliwiający poddanie jej ocenie instancyjnej.

Niezależnie od tego zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. tak jak każdy zarzut naruszenia przepisów postępowania (poza naruszeniem skutkującym nieważnością postępowania) może być skuteczny tylko wtedy, gdy skarżący wykaże, że naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 20.08.2015 r., II CSK 505/14, niepubl.).

W niniejszej sprawie Sądowi pierwszej instancji nie sposób postawić tak zdefiniowanego zarzutu naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Treść notatki z 1.09.2010 r. Sąd ocenił prawidłowo, uznając na jej podstawie, że z uwagi na remont wewnątrz lokalu we wrześniu 2010 r. pozwana była za ten okres zwolniona z czynszu.

W żadnym natomiast razie z treści tej notatki nie sposób wywodzić, iż w dacie jej podpisania pozwana wiedziała o wadach lokalu, które ujawniły się w przyszłości – niedogrzanie lokalu, przeciekanie dachu czy skutkach remontu elewacji lokalu.

Sąd pierwszej instancji uznał także, że roszczenie pozwanej o obniżenie czynszu nie uległo przedawnieniu. Uzasadnienie w tej części jest wprawdzie lakoniczne, ale odnosi się do stanowiska powódki, które wprawdzie zarzucała przedawnienie tego roszczenia, ale w istocie z powołaniem się na orzecznictwo sądów powszechnych wskazywała na utratę tego uprawnienia z chwilą ustania stosunku najmu.

Problematyka wygaśnięcia uprawnień z tytułu rękojmi za wady przedmiotu najmu ograniczające jego przydatność do umówionego użytku, czy też ewentualnie przedawnienia takiego roszczenia nie była przedmiotem orzecznictwa Sądu Najwyższego.

Zgodnie z art. 117 § 1 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu.

Nie budzi wątpliwości, iż takim wyjątkiem były przepisy o rękojmi za wady fizyczne przedmiotu umów sprzedaży, o dzieło czy o roboty budowlane.

Zgodnie z art. 568 k.c. (mającym odpowiednie zastosowanie do rękojmi za wady fizyczne dzieła i robót budowlanych) uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasają z upływem roku, a gdy chodzi o wady budynku po upływie trzech lat, licząc od dnia kiedy rzecz została kupującemu wydana.

Uprawnienia z tytułu rękojmi z umów zawartych przed nowelizacją przepisów Kodeksu cywilnego dokonaną ustawą z 30 maja 2014 r. nie podlegały zatem przedawnieniu, lecz wygasały na skutek upływu terminu zawitego.

Po nowelizacji art. 568 k.c. roszczenia z tytułu rękojmi przedawniają się z upływem roku od dnia stwierdzenia wady, przy czym zgodnie z § 1 tego przepisu wada musi być stwierdzona w określonym terminie. Oznacza to, że wprowadzono dwa etapy i rodzaje terminów.

Pierwszy (dwu lub trzy letni) termin liczony od dnia wydania rzeczy, po upływie którego sprzedawca nie odpowiada z tytułu rękojmi, a zatem uprawnienia z tego tytułu wygasają i drugi termin – rocznego przedawnienia roszczenia z rękojmi (o ile wcześniej nie wygasło) liczony od daty stwierdzenia wady.

Tymczasem art. 664 § 1 i 2 k.c. dotyczący uprawnień najemcy z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy najętej, ani żaden inny przepis kodeksu cywilnego o umowie najmu nie przewiduje wygaśnięcia uprawnień z tego tytułu na skutek upływu terminu, ani nie pozwala na odpowiednie stosowanie przepisów o rękojmi za wady fizyczne rzeczy sprzedanej (tak jak to czynią przepisy art. 638 k.c. i art. 656 k.c. w odniesieniu do umowy o dzieło i umowy o roboty budowlane).

Nie ma zatem żadnych podstaw, aby także przez analogię te przepisy stosować.

Rozważenia zatem wymaga czy uprawnienie z tytułu rękojmi określone w art. 664 § 1 k.c. prawo żądania odpowiedniego obniżenia czynszu jest roszczeniem majątkowym, które przedawnia się zgodnie z art. 118 k.c.

Nie budzi bowiem wątpliwości, iż nie wszystkie uprawnienia z tytułu rękojmi mają charakter roszczeń majątkowych. Z całą pewnością nie jest takim roszczeniem uprawnienie do odstąpienia od umowy sprzedaży czy prawo wypowiedzenia umowy najmu na podstawie art. 664 § 2 k.c.

Wątpliwości co do charakteru prawnego uprawnienia do żądania obniżenia ceny, wynagrodzenia czy czynszu najmu powstają natomiast dlatego, iż ustawodawca w art. 568 k.c. odróżnia roszczenie z tytułu rękojmi – o usunięcie wady lub o wymianę rzeczy na wolną od wad (§ 2), od uprawnienia do odstąpienia od umowy, albo obniżenia wynagrodzenia (§ 3), które wykonywane są w formie złożenia oświadczenia.

W przepisie § 2 art. 568 k.c. ustawodawca wskazał jednak tylko, że oświadczenie takie może być złożone w terminie określonym w § 1, ale nie wskazał, iż po upływie tego terminu uprawnienie to wygasa (tak jak brzmiał art. 568 § 1 k.c. przed nowelizacją), czy ulega przedawnieniu.

Skoro jednak uprawnienie do żądania obniżenia czynszu najmu nie zostało ograniczone żadnym terminem, to uznać należy, że podlega ono przedawnieniu na zasadach ogólnych zgodnie z art. 118 k.c.

W żadnym razie nie sposób zaakceptować zarzutu skarżącej, że uprawnienie to wygasa (czy jak lakonicznie wskazuje skarżąca – przedawnia się) z chwilą zakończenia stosunku najmu. Jest oczywiste i na to wskazuje powołane w apelacji orzecznictwa sądów powszechnych, że uprawnienie do wypowiedzenia umowy najmu nie może być wykonywane po zakończeniu stosunku najmu. Nie można wszak wypowiedzieć umowy już nieistniejącej.

Jeśli zaś uznać uprawnienie do żądania obniżenia czynszu najmu za roszczenie majątkowe to podlega ono przedawnieniu. Wymagalność tego roszczenia związana jest z dwoma okolicznościami – stwierdzeniem wady rzeczy najętej i okresem czynszu, za który odpowiada najemca.

Skoro zgodnie z art. 664 § 1 k.c. najemca może domagać się obniżenia czynszu najmu za czas trwania wad przedmiotu najmu, to oznacza to, że jego roszczenie z tego tytułu dotyczy tylko należności czynszowych za okres, kiedy wady trwały. Bez względu zatem kiedy wada została stwierdzona, najemca nie może się domagać obniżenia czynszu najmu, kiedy wada jeszcze nie istniała.

Oznacza to, że zgodnie z art. 120 § 1 k.c. wymagalność roszczenia o obniżenie czynszu najmu zależy od podjęcia określonej czynności (złożenia oświadczenia) przez najemcę, to bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym najemca mógł najwcześniej takie oświadczenie złożyć.

Skoro czynsz najmu z umowy, która wiązała strony był płatny miesięcznie, z góry do 10-go każdego miesiąca, a obniżenie czynszu dotyczy każdego miesięcznego okresu, w którym wady występowały, to najemca mógł złożyć oświadczenie o żądaniu obniżenia czynszu po zakończeniu danego miesiąca.

Skoro wady lokalu dotyczyły okresu od stycznia 2011 r., to pozwana najwcześniej 1 lutego 2011 r. mogła wystąpić o obniżenie czynszu za styczeń 2011 r., a zatem od tej daty zgodnie z art. 120 § 1 k.c. rozpoczął się bieg trzyletni terminu przedawnienia roszczenia z art. 664 § 1 k.c. dotyczącego obniżenia czynszu za styczeń 2011 r.

Pozwana oświadczenie takie złożyła w sprzeciwie od nakazu zapłaty z 19.08.2013 r. domagając się oddalenia powództwa z uwagi na wady fizyczne lokalu, a w piśmie jej pełnomocnika procesowego z 18 marca 2014 r. jedynie sprecyzowana została podstawa prawna żądania przez wskazanie art. 664 k.c.

Oznacza to, że roszczenie pozwanej nie uległo przedawnieniu, a jeśli uznać, że uprawnienie określone w art. 664 § 1 k.c. nie jest roszczeniem majątkowym, to wobec braku terminu ustawowego wygaśnięcia tego uprawnienia, pozwana mogła z niego skorzystać w każdym czasie w odpowiedzi na żądanie zapłaty czynszu najmu.

Apelacja powódki jest zatem bezpodstawna i zgodnie z art. 385 k.p.c. podlega oddaleniu.

Apelacja pozwanej także nie może zostać uwzględniona.

Bezzasadne są zarzuty apelacji pozwanej naruszenia przepisów postępowania – art. 233 k.p.c. w związku z art. 278 § 1 k.p.c. i art. 217 k.p.c.

Po pierwsze wskazać należy, iż zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. dotyczy oceny przez Sąd pierwszej instancji przeprowadzonych dowodów (a tej skarżąca nie podważa). W żadnym razie w ramach tego zarzutu nie można podważać orzeczenia w przedmiocie oddalenia wniosku dowodowego. Taki zarzut może być rozpatrzony w ramach zarzutu naruszenia art. 227 k.p.c., ewentualnie art. 217 k.p.c. (i taki zarzut skarżąca podniosła).

Zarzut naruszenia art. 217 k.p.c. w związku z art. 278 k.p.c. jest bezzasadny.

Zgodnie z art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie.

W niniejszej sprawie dopuszczenie dowodu z opinii biegłych z zakresu kosztorysowania, organizacji i ekonomiki przedsiębiorstwa i zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy nie ma jakiegokolwiek znaczenia dla ustalenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd pierwszej instancji na podstawie zaoferowanych przez strony dowodów ustalił okres, w jakim występowały wady fizyczne lokalu, który pozwana wynajmowała.

Zgodnie z art. 664 § 1 k.c. żądanie obniżenia czynszu najmu jest możliwe tylko za okres, w którym występowały wady przedmiotu najmu.

Za okres ten Sąd pierwszej instancji obniżył czynsz – o 90% (I – II 2011 r.) i o 70% (III – VI 2011 r.) i wysokości tego obniżenia skarżąca nie zakwestionowała w apelacji.

Bez znaczenia natomiast dla oceny żądania pozwu jest wpływ wad, które istniały w okresie od stycznia do czerwca 2011 r., na funkcjonowanie działalności gospodarczej pozwanej w późniejszym okresie. W tym zakresie skarżąca nie sformułowała roszczeń odszkodowawczych i nie przedstawiła ich do potrącenia z wierzytelnościami powódki dochodzonymi w pozwie.

Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 5 k.c.

Ujęta w art. 5 k.c. klauzula – społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa i zasad współżycia społecznego – należy traktować jako normy społeczne ogólne, odnoszące się do wszystkich możliwych przypadków, gdy powoływanie się na prawo podmiotowe nie stanowi jego wykonywania, lecz jego nadużycia, które nie korzysta z ochrony prawnej.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem istnieje domniemanie, że korzystający z prawa podmiotowego postępuje zgodnie z zasadami współżycia społecznego. Oznacza to, że ciężar dowodu istnienia okoliczności faktycznych uzasadniających zarzut naruszenia art. 5 k.c. obciąża tego, kto ten zarzut podnosi. Skarżąca zarówno na rozprawie przed Sądem pierwszej instancji, jak i w uzasadnieniu apelacji w sposób bezmiernie lakoniczny zarzuciła, że domaganie się czynszu najmu przez powódkę za okres, kiedy nie mogła korzystać z lokalu jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i naruszenia tego upatruje także w zwlekaniu z wytoczeniem powództwa w odniesieniu do roszczenia odsetkowego. Tak ogólnych zarzutów nie sposób uznać za udowodnienie okoliczności faktycznych uzasadniających naruszenie art. 5 k.c.

Należy zwrócić uwagę, że wady lokalu nie wynikały z winy umyślnej powódki czy jej zaniedbań. W istocie bowiem wady w postaci niedogrzania lokalu, przeciekania dachu, czy utrudnień związanych z remontem elewacji wynikały z zamiaru powódki ulepszenia lokalu wynajętego pozwanej.

Odpowiedzialność na podstawie art. 664 § 1 k.c. nie jest związana z winą wynajmującego, ale tylko i wyłącznie z wystąpieniem wad rzeczy najętej. Wykonanie remontu pawilonów handlowych, w których znajduje się lokal wynajęty pozwanej doprowadziło wprawdzie do powstania wad lokalu, ale brak jest jakiegokolwiek dowodu, iż powódka celowo i umyślnie prowadziła remont w taki sposób, aby utrudniać pozwanej prowadzenie działalności gospodarczej.

Brak jest zatem jakiegokolwiek dowodu, aby uznać, iż powódka swoim zachowaniem doprowadziła umyślnie do pogorszenia sytuacji majątkowej pozwanej, a tym samym, aby roszczenie o zapłatę czynszu za okres, gdy wady lokalu już nie występowały było sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego, a tym samym, aby Sąd pierwszej instancji naruszył art. 5 k.c.

Nie może być także uwzględniony zarzut naruszenia art. 320 k.p.c. poprzez nierozłożenie zasądzonego świadczenia na raty.

Należy zwrócić uwagę, że instytucja przewidziana powyższym przepisem, pomimo zamieszczenia w przepisach postępowania ma charakter materialnoprawny, gdyż modyfikuje treść łączącego strony stosunku cywilnoprawnego, w odniesieniu do sposobu i terminu spełnienia świadczenia. Oznacza to, że przepis powyższy ma charakter konstytutywny.

Skutkiem rozłożenia na raty jest także zwolnienie pozwanej z obowiązku zapłaty odsetek za opóźnienie w zapłacie świadczenia, gdyż odsetki są naliczane dopiero po upływie terminu płatności kolejnych rat. Oznacza to, że rozłożenie na raty możliwe jest tylko i wyłącznie w wypadkach szczególnie uzasadnionych i w ocenie Sądu Apelacyjnego pozwana takich szczególnych okoliczności nie wykazała.

Ani przed Sądem pierwszej instancji w postępowaniu apelacyjnym skarżąca nie przedłożyła żadnego dowodu co do swojej sytuacji majątkowej, wysokości zadłużenia, braku możliwości jednorazowej spłaty należności oraz trudnej sytuacji rodzinnej (choroby małżonka). Te okoliczności skarżąca powinna była nie tylko powołać, ale także zgodnie z art. 6 k.c. udowodnić.

Należy zwrócić uwagę, że świadczenia, których domagała się powódka w niniejszej sprawie, miały charakter okresowy, a zatem mogły być spełniane okresowo, w mniejszych kwotach. Pomimo, że należności dotyczą okresu 2011 r. Skarżąca nie zaspokoiła powódki nawet w najmniejszej części, także po wniesieniu pozwu. skarżąca pomimo skierowania stron do mediacji nie podjęła jakiejkolwiek próby zawarcia ugody, nie odbierała korespondencji od mediatora, także po wydaniu zaskarżonego wyroku nie spłaciła nawet części należności.

W ocenie Sądu Apelacyjnego brak było zatem podstaw do rozłożenia należności na raty, gdyż ochrona jaką zapewnia dłużnikowi art. 320 k.p.c. nie może być stawiana ponad ochronę wierzyciela.

Niezasadny jest także zarzut naruszenia art. 102 k.p.c. W niniejszej sprawie nie zachodzi wyjątkowy przypadek zarówno dotyczący okoliczności związanych z postępowaniem, jak i dotyczący okoliczności zewnętrznych.

Nie sposób bowiem uznać, że przemawia za tym charakter roszczenia lub zachowanie powódki. Trudna sytuacja majątkowa nawet stanowiąca podstawę do zwolnienia strony z kosztów sądowych, jeżeli nie znajduje uzupełnienia w innych nadzwyczajnych okolicznościach nie uzasadnia odstąpienia od obciążania strony kosztami postępowania.

Z tych przyczyn apelacja pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie, i jako bezpodstawna podlega oddaleniu zgodnie z art. 385 k.p.c.

SSO del. Dariusz Chrapoński

SSA Jadwiga Galas

SSA Lucjan Modrzyk