Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 marca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący	SSA Wojciech Kopczyński
Sędziowie	SSA Iwona Hyła (spr.) SSO del. Karina Maksym
Protokolant	Bartłomiej Wiench

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Częstochowie Łukasza Bocianowskiego

po rozpoznaniu w dniu 9 marca 2018 r. sprawy

A. E. c. E. i B. ur. (...) w C.,

oskarżonej z art. 124 ustawy z 6 września 2001r. prawo farmaceutyczne, art. 299§ 1 i 5 kk przy zastosowaniu art. 12 kk,

na skutek apelacji prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie

z dnia 24 października 2017 roku, sygn. akt II K 46/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

- w punkcie 1 uzupełnia opis czynu o sformułowanie: ”działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej”,

- w punkcie 2, w ramach czynów opisanych w punktach II – IX części wstępnej wyroku, uznaje oskarżoną A. E. za winną tego, że w okresie od 15 lipca 2011 roku do 11 czerwca 2014 roku, w C. oraz innych miejscach na terenie kraju, działając w porozumieniu z innymi osobami, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, nakłoniła inne osoby do założenia i udostępnienia rachunku bankowego, a następnie przyjęła tytułem przelewu bankowego na własny rachunek bankowy o numerze (...) oraz na cudze rachunki bankowe:

Z. S. o numerze (...)

T. T. o numerze (...)

W. T. o numerze (...)

E. G. o numerze (...)

O. M. o numerze (...)

K. E. o numerze (...)

M. N. o numerze (...)

środki pieniężne pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, polegającego na wprowadzeniu do obrotu bez wymaganego zezwolenia produktu leczniczego o nazwie (...), to jest popełnienia przestępstwa z art. 299 § 1 i 5 k.k. w związku z art. 12 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k., za co na mocy art. 299 § 5 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wymierza jej karę 1(jednego) roku pozbawienia wolności,

II.  w pozostałym zakresie utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

III.  zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Częstochowie) na rzecz Kancelarii Adwokackiej adwokata J. K. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) zł, w tym 23 % podatku VAT z tytułu kosztów obrony oskarżonej w postępowaniu odwoławczym,

IV.  zwalnia oskarżoną A. E. od ponoszenia kosztów postępowania odwoławczego obciążając nimi Skarb Państwa.

SSO (del.) Karina Maksym SSA Wojciech Kopczyński SSA Iwona Hyła

Sygn akt II AKa 36/18

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Częstochowie, wyrokiem z dnia 24 października 2017 r. w sprawie sygn. akt II K 46/17, uznał oskarżoną A. E. za winną popełnienia następujących przestępstw:

- z art. 124 ustawy z dnia 6 września 2001 r. prawo farmaceutyczne (Dz.U z 2001 r. nr 126 poz.1381 z późn. zm.) w zw. z art. 12 k.k. polegającego na tym, że od 15 lipca 2011 r. do 11 czerwca 2014 r. w C. oraz innych miejscowościach na terenie kraju, w krótkich odstępach czasu, działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami w tym M. P., K. K., A. G., P. B. i inną ustaloną osobą, nie posiadając pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego o nazwie (...) wprowadzała go do obrotu, za co na mocy art. 124 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz.U z 2001 r. nr 126 poz.1381 z późn. zm.) wymierzył jej karę 10 miesięcy pozbawienia wolności,

- z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 299 § 1 i 5 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. polegającego na tym, że w ramach czynów opisanych w punktach II – IX części wstępnej wyroku, w okresie od 15 lipca 2011 roku do czerwca 2013 roku, w C. oraz innych miejscach na terenie kraju, działając w porozumieniu z innymi osobami, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru pomogła M. P. w ukryciu i uniemożliwieniu ustalenia miejsca umieszczenia pieniędzy pochodzących czynu zabronionego, polegającego na wprowadzeniu do obrotu bez wymaganego zezwolenia produktu leczniczego o nazwie (...), w ten sposób, że umożliwiła mu dostęp do swojego rachunku bankowego o numerze (...) prowadzonego przez (...) S.A. a także nakłoniła inne osoby do założenia rachunków bankowych i umożliwiła M. P. dostęp do rachunków:

- o numerze (...) prowadzonego przez (...) BANK S.A. na rzecz Z. S.

- o numerze (...) prowadzonego przez (...) BANK S.A. na rzecz T. T.

- o numerze (...) prowadzonego przez (...) BANK S.A. na rzecz W. T.

- o numerze (...) prowadzonego przez (...) S.A. na rzecz E. G.

- o numerze (...) prowadzonego przez (...) BANK S.A. na rzecz K. E.

- o numerze (...) prowadzonego przez (...) S.A. M. N.

- o numerze (...) prowadzonego przez (...) S.A. O. M.

za co na mocy art. 299 § 5 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wymierzył jej karę 1 roku pozbawienia wolności.

Następnie na podstawie art. 85 i art. 86 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. orzekł wobec oskarżonej karę łączna 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności a na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. oraz art. 70 § 1 pkt 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r., warunkowo zawiesił wykonanie orzeczonej kary łącznej na okres lat 3 tytułem próby. Nadto na mocy art. 299 § 7 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. orzekł wobec oskarżonej przepadek na rzecz Skarbu Państwa kwoty 19.985 zł tytułem równowartości osiągniętej korzyści majątkowej. Kolejne rozstrzygnięcie dotyczyło dowodów rzeczowych, które sąd I instancji nakazał pozostawić w aktach sprawy. Przyznano także od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy z urzędu stosowne wynagrodzenie i zwolniono oskarżoną A. E. od ponoszenia kosztów sądowych.

Apelację wniósł prokurator i zaskarżył wyrok na niekorzyść oskarżonej A. E.. Orzeczeniu postawił następujące zarzuty:

1.  w zakresie punktu pierwszego wyroku zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych polegający na wyeliminowaniu z opisu przypisanego oskarżonej przestępstwa okoliczności działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,

2.  w zakresie punktu drugiego zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych polegający na błędnym ustaleniu, że:

a)  oskarżona dopuściła się zarzuconego czynu od 15 lipca 2011 r. do czerwca 2013 r., zamiast od 15 lipca 2011 r. do 11 czerwca 2014 r. ;

b)  działanie A. E. było pomocnictwem do przestępstwa z art. 299 § 5 k.k. popełnionego przez inną osobę zamiast uznania, że samodzielnie dopuściła się przestępstwa z art. 299 § 1 i 5 k.k. działając w porozumieniu z innymi osobami;

3.  w zakresie punktu piątego wyroku zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych poprzez uznanie, że kwoty pieniężne przekazane A. E. przez współdziałającego do czynu z art. 124 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne stanowią korzyść pochodzącą z przypisanego w punkcie 2 przestępstwa z art. 299 § 7 k.k., zamiast art. 45 § 1 k.k. jako podstawy orzeczenia przepadku równowartości korzyści odniesionych przez A. E. z przestępstwa z art. 124 ustawy Prawo farmaceutyczne,

4.  w zakresie punktu czwartego wyroku zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych poprzez błędne uznanie, że wobec A. E. zachodzą faktyczne podstawy do warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności.

Stawiając powyższe zarzuty, prokurator wniósł o zmianę wyroku poprzez:

- przyjęcie w punkcie 1 wyroku, że oskarżona A. E. przypisanego przestępstwa dopuściła się w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,

- uznanie w punkcie 2 wyroku, w ramach czynów opisanych w punktach II – IX części wstępnej wyroku, A. E. za winnej tego, że w okresie od 15 lipca 2011 roku do 11 czerwca 2014 roku w C. oraz innych miejscach na terenie kraju, działając w porozumieniu z innymi osobami, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, nakłoniła inne osoby: Z. S., T. T., W. T., E. G., O. M., K. E., M. N. do założenia i udostępnienia rachunku bankowego, a następnie przyjęła tytułem przelewu bankowego na własny rachunek bankowy o numerze (...) oraz cudze rachunki bankowe:

Z. S. o numerze (...)

T. T. o numerze (...)

W. T. o numerze (...)

E. G. o numerze (...)

O. M. o numerze (...)

K. E. o numerze (...)

M. N. o numerze (...)

środki pieniężne pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, polegającego na wprowadzeniu do obrotu bez wymaganego zezwolenia produktu leczniczego o nazwie (...), tj. popełnienia przestępstwa z art. 299 § 1 i 5 k.k. w związku z art. 12 k.k.,

- zmianę wyroku w punkcie 5 poprzez przyjęcie jako podstawy orzeczenia przepadku równowartości korzyści osiągniętej z przestępstwa na podstawie art. 45 § 1 k.k.,

- uchylenie punktu 4 wyroku.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja prokuratora okazała się być w części zasadna, czego konsekwencją okazała się być konieczność wydania w sprawie orzeczenia reformatoryjnego w zakresie punktów 1 i 2 zaskarżonego wyroku, w sposób zgodny z postulatami skarżącego.

Jeśli idzie o pozostałe zarzuty dotyczące punktów 4 i 5 zaskarżonego orzeczenia, nie znalazły one akceptacji sądu odwoławczego, w związku z czym, w pozostałym zakresie orzeczono o utrzymaniu w mocy wyroku, a to w zakresie podstawy prawnej orzeczenia przepadku równowartości korzyści osiągniętej z przestępstwa, jak również rozstrzygnięcia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary łącznej pozbawienia wolności orzeczonej wobec oskarżonej A. E..

Przechodząc do wskazania powodów swego rozstrzygnięcia, Sąd Apelacyjny na wstępie zwraca uwagę, iż sąd meriti procedował w niniejszej sprawie prawidłowo, nie naruszając podstawowych zasad procesu karnego oraz poczynił zasadniczo trafne ustalenia faktyczne co do sprawstwa i winy oskarżonej w zakresie postawionych jej zarzutów, zaś swoje stanowisko w sposób jasny i przekonujący uzasadnił w pisemnych motywach, sporządzonych zgodnie z wymogami art. 424 § 1 k.p.k. Lektura uzasadnienia wskazuje, iż sąd orzekający miał w polu widzenia wszystkie dowody zebrane w toku postępowania, zarówno te dla oskarżonej niekorzystne, jak i te, przemawiające na jej korzyść. Kontrola odwoławcza wykazała również, że właściwa była prawno karna ocena przypisanego oskarżonej w punkcie 1 występku. Sąd I instancji prawidłowo - co do zasady - ustalił także stan faktyczny, wywodząc logiczne wnioski z właściwie przeprowadzonej oceny dowodów zebranych w sprawie. Jak wynika z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku, sąd meriti zapoznał się ze wszystkimi dowodami, jakie strony mu przedstawiły, rozważył je wnikliwie oraz dokonał wyboru, którym z nich daje wiarę, a którym tej wiary odmawia i z jakiego powodu.

Pomimo zasadniczej trafności i prawidłowości zaskarżonego orzeczenia, nie ustrzegł się Sąd Okręgowy drobnych uchybień, które słusznie zostały dostrzeżone przez prokuratora, a których zaistnienie spowodowało konieczność zmiany zaskarżonego wyroku w punkcie 1 i 2. I tak, w opisie czynu przypisanego oskarżonej w punkcie 1, nie wiedzieć z jakich powodów pominięto sformułowanie o działaniu oskarżonej w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Oskarżona z całą pewnością wiedziała i chciała, aby cel taki został osiągnięty. Opisany szczegółowo przez sąd I instancji proceder przynosił korzyść majątkową, która osiągana była przez sprawcę głównego, tj. M. P.. Z definicji ustawowej zawartej w art. 115 § 4 k.k. w sposób jasny wynika, że korzyścią majątkową (lub osobistą) jest korzyść zarówno dla siebie, jak i dla kogo innego. Nie można zgodzić się jednak z twierdzeniami oskarżyciela, który twierdzi, że pieniądze z procederu wpływały także bezpośrednio do oskarżonej i to ona miała również z tytułu wprowadzenia do obrotu A. R. w sposób bezpośredni osiągać wspomniane korzyści. Zarówno z wyjaśnień oskarżonej, jak pozostałych skazanych już prawomocnie osób, w tym także M. P. wynika, że to on był osobą decydującą o tym na co środki z popełnienia przestępstwa były przeznaczane, jakie kwoty i za jakie działania osiągali pozostali współsprawcy. Niewątpliwym wszak jest, że część wpłacanych przekazami pocztowymi pieniędzy, które w efekcie wpływały na różne numery kont, było następnie inwestowane w zakup kolejnej partii leków, czy też koszty jego transportu z Czech, opłaty dla osób udostępniających rachunki bankowe i w końcu także dla oskarżonej A. E. za jej wkład w przestępczy proceder. Stąd też nie budzi wątpliwości sądu odwoławczego, że koniecznym było uzupełnienie opisu czynu z punktu 1 o wskazanie, że oskarżona działała w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Wydaje się, że sąd I instancji omyłkowo nie umieścił tego sformułowania dokonując zmiany opisu czynu i formułując go w nieco odmienny sposób od tego, jaki zarzucił prokurator w akcie oskarżenia. Sąd Okręgowy dokonał wszak identycznych ustaleń w zakresie celu działania oskarżonej w odniesieniu do czynu pierwszego, a jedynie nie dał temu w należyty sposób wyrazu w zmienionym przez siebie opisie czynu.

Sąd Okręgowy uznał jednocześnie trafnie, że oskarżona założyła specjalne konto w (...) Banku S.A., w celu przyjmowania wynagrodzenia, jakie w regularnych ostępach przekazywane było na jej rzecz przez M. P. za to, że zajmowała się ona wyszukiwaniem osób wyrażających gotowość do założenia kont w bankach, które służyły następnie do przelewania na nie należności za zakup leków przez jego nabywców. Oskarżona wielokrotnie na różnych etapach postępowania powtarzała, iż były to pieniądze „za załatwianie przez nią rachunków bankowych” dla M. P.. Taką wersję słusznie przyjął sąd meriti, co stało się podstawą do orzeczenia przepadku równowartości korzyści osiągniętych z przestępstwa prania brudnych pieniędzy w oparciu o art. 299 § 7 k.k. Sąd Apelacyjny nie ma jakichkolwiek zastrzeżeń co do prawidłowości przyjętej podstawy prawnej orzeczenia przepadku. Nie będzie to przepis art. 45 § 1 k.k., jak wnioskował o to skarżący, bo brak jest w sprawie niewątpliwych dowodów na to aby uznać, iż były to pieniądze, jakie uzyskiwała ona za udział w przestępstwie z art. 124 prawa farmaceutycznego (Dz.U z 2001 r. nr 126 poz.1381 z późn. zm.) - a ściślej to ujmując – za działanie jakie podejmowała w tym zakresie, polegające na telefonicznym odbieraniu zamówień na lek i przekazywaniu ich M. P.. Stąd też sąd odwoławczy uznał za trafne wskazanie przepisu art. 299 § 7 k.k., jako podstawy prawnej orzeczenia przepadku korzyści majątkowej, która stanowiła wynagrodzenie za pozyskiwanie przez oskarżoną rachunków bankowych innych osób, tzw. słupów, szczegółowo wymienionych w punkcie 2 zaskarżonego wyroku.

Kolejnym zarzutem podniesionym przez skarżącego, którego trafność uznał Sąd Apelacyjny, było zakwestionowanie ustaleń faktycznych w zakresie przyjęcia, iż oskarżona dopuściła się przestępstwa prania brudnych pieniędzy w okresie od 15 lipca 2011 r. do czerwca 2013 r., zamiast do 11 czerwca 2014 r. i że działała wyłącznie jako pomocnik, a nie współsprawca, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami. Niewątpliwie rację należy przyznać w tym zakresie prokuratorowi. Nie można zgodzić się z poglądem zaprezentowanym przez sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, co do roli jaką w tej przestępczej działalności pełniła oskarżona. Nie jest tak, że spośród osób współdziałających w czynie bazowym tylko M. P. był osobą dopuszczającą się przestępstwa z art. 299 k.k. w odniesieniu do korzyści pochodzących z przestępstwa bazowego. Wszyscy współdziałający w realizacji znamion występku z art. 124 ustawy prawo farmaceutyczne (Dz.U z 2001 r. nr 126 poz.1381 z późn. zm.), mieli świadomość przyjmowania korzyści majątkowych pochodzących z tego czynu na rachunki bankowe – swoje, bądź innych osób. Rację ma skarżący, gdy w uzasadnieniu apelacji wskazuje, że okoliczność ta była wpisana w przyjęty i zaakceptowany przez sprawców mechanizm i wzajemny podział ról, a wykazana przez sąd meriti umyślność działania oskarżonej i jej świadomość co do roli, jaką w tym procederze pełniła, jest wystarczająca do przyjęcia, że współdziałała ona w praniu brudnych pieniędzy, a nie tylko pomogła w popełnieniu takiego przestępstwa. Trafny jest również pogląd skarżącego, że sama tylko rezygnacja z zarządzania rachunkami bankowymi na rzecz jednej osoby – w tym przypadku M. P. – nie zmienia tej oceny i podlega uwzględnieniu przez pryzmat art. 20 k.k. Współsprawstwo sprowadza się przecież do "wykonania czynu zabronionego wspólnie i w porozumieniu z inną osobą". W najogólniejszym ujęciu współsprawstwem jest "oparte na porozumieniu wspólne wykonanie czynu zabronionego przez dwie co najmniej osoby, z których każda odgrywa istotną rolę w procesie realizacji ustawowych znamion czynu zabronionego" (por. A. Wąsek, Współsprawstwo..., passim; tenże, Kodeks..., t. 1, s. 235 i n.; identycznie SA w Szczecinie w wyroku z dnia 26 lutego 2015 r., II AKa 274/14, LEX nr 1668677). Taki sposób ujęcia współsprawstwa akcentuje dwie konstytutywne jego cechy, tj. porozumienie jako element subiektywny współsprawstwa oraz wspólne wykonanie przez dwie lub więcej osób powiązanych węzłem porozumienia czynu zabronionego. Rola oskarżonej polegała na wyszukiwaniu osób, które wyrażały zgodę na założenie rachunków bankowych, a następnie na przekazywaniu M. P. danych tychże osób wraz z konieczną dokumentacją, która umożliwiała dostęp i korzystanie z tych rachunków. Sama oskarżona również taki rachunek udostępniła, mając świadomość w jakim celu zostanie on wykorzystany. Dodatkowo oskarżona była za to działanie wynagradzana, o czym przekonują jej wyjaśnienia, jak również analiza kolejnego należącego do niej rachunku, założonego w (...) Banku S.A.

Należało zatem zmienić opis przypisanego oskarżonej w punkcie 2 zaskarżonego wyroku czynu w taki sposób, aby czynił on zadość faktycznej roli, jaką pełniła w praniu brudnych pieniędzy, tj. korzyści osiągniętych z czynu bazowego, jakim był występek z art. 124 ustawy prawo farmaceutyczne, jednocześnie modyfikując czas jego popełnienia i określając jego datę końcową na dzień 11 czerwca 2014 r., kiedy to A. E. podjęła decyzję o wycofaniu się ze współpracy z M. P.. Za powyższe przestępstwo, w ramach czynów opisanych w punktach II – IX części wstępnej wyroku - wyczerpujące znamiona z art. 299 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 12 k.k. - wymierzono oskarżonej tożsamą karę, jak uczynił to sąd I instancji w zaskarżonym wyroku, tj. 1 roku pozbawienia wolności uznając, że spełnia ona wszystkie dyrektywy opisane w treści art. 53 k.k. i będzie dla oskarżonej wystarczającą dolegliwością i nauczką na przyszłość.

Zaskarżony wyrok w pozostałym zakresie, tj. zarówno co do wymiaru kary łącznej, jak i jej warunkowego zawieszenia, utrzymano w mocy, nie znajdując podstaw do podzielenia argumentacji prokuratora dotyczącej rzekomego błędu w ustaleniach faktycznych podczas oceny właściwości i warunków osobistych oskarżonej oraz pozytywnej prognozy kryminologicznej, jaką wywiódł wobec niej sąd I instancji. Sąd Apelacyjny w całości podzielił rozważania sądu meriti na temat przyczyn, dla których uznał, że należy zastosować wobec A. E. środek probacyjny przewidziany w art. 69 k.k. Oskarżona wyraziła żal i skruchę z powodu przestępstw, których się dopuściła, jej warunki i właściwości w pełni uzasadniają przypuszczenie, że pomimo niewykonania wobec niej kary, nie naruszy ona w przyszłości porządku prawnego. Zważyć również trzeba, że oskarżona mimo dojrzałego już wieku nie była nigdy karana, prowadzi ustabilizowane życie, samotnie wychowuje dwie córki i jest bardzo pozytywnie postrzegana w środowisku lokalnym.

Z tych przyczyn nie uwzględniono wniosku skarżącego w zakresie zmiany zaskarżonego wyroku i uchylenia rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 4 odnośnie warunkowego zawieszenia orzeczonej wobec oskarżonej A. E. kary łącznej 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Ponieważ oskarżona była reprezentowana w toku postępowania przed sądem II instancji przez obrońcę z urzędu, zasądzono od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Częstochowie) na rzecz Kancelarii Adwokackiej adwokata J. K. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) zł, w tym 23 % podatku VAT z tytułu kosztów nieopłaconej obrony w postępowaniu odwoławczym.

Na mocy art. 624 § 1 w zw. z art. 635 k.p.k. zwolniono oskarżoną A. E. od ponoszenia kosztów postępowania odwoławczego, gdyż przemawiają za tym względy słuszności.

SSO (del.) Karina Maksym SSA Wojciech Kopczyński SSA Iwona Hyła