Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lutego 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Jolanta Pietrzak
Sędziowie	SSO del. Anna Petri (spr.) SSA Tadeusz Szweda
Protokolant	Elżbieta Szewczyk

po rozpoznaniu w dniu 2 lutego 2017r. w Katowicach

sprawy z odwołania Ł. L. (Ł. L.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o wydanie pisemnej interpretacji

na skutek apelacji ubezpieczonego Ł. L.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej z dnia 30 października 2015r. sygn. akt VI U 935/15

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od ubezpieczonego Ł. L. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. kwotę 270zł (dwieście siedemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

/-/SSO del. A.Petri /-/SSA J.Pietrzak /-/SSA T.Szweda
Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 254/16

UZASADNIENIE

Ubezpieczony Ł. L. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 2 czerwca 2015r. uznającej za nieprawidłowe stanowisko w sprawie niepodlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym
przez adwokata prowadzącego w ramach wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji
o Działalności Gospodarczej kancelarię adwokacką, mającego jednocześnie ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczony domagał się jej zmiany w ten sposób, że uznane zostaje za prawidłowe jego stanowisko wyrażone we wniosku z 5 maja 2015r.
w sprawie niepodlegania w opisanej sytuacji obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Wskazał, iż wbrew twierdzeniom organu rentowego, zastosowanie do niego ma przepis
art. 9 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych,
który przewiduje, że jako osoba niewymieniona w ust. 4, 4a i 4c, mająca ustalone prawo
do renty, podlega dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Jako osoba prowadząca działalność w ramach wolnego zawodu, wymieniona w art. 8 ust. 6 pkt 3
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, został bowiem wyodrębniony spośród
osób prowadzących pozarolniczą działalność, co sprawia, że dobrowolnie podlega
tym ubezpieczeniom.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie od odwołującego
na jego rzecz kosztów postępowania. Jego zdaniem, adwokat prowadzący kancelarię adwokacką w ramach wpisu do CEIDG i mający ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, z mocy art. 9 ust. 4c ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych, podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu tej działalności. Zawarte we wniosku o interpretację przeciwne stanowisko ubezpieczonego nie zasługiwało więc na uwzględnienie.

Wyrokiem z dnia 30 października 2015r. Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej oddalił odwołanie i zasądził od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd I instancji ustalił, że w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, odwołujący złożył wniosek o wydanie pisemnej interpretacji,
czy osoba wykonująca zawód adwokata w ramach indywidualnej kancelarii adwokackiej
i mająca jednocześnie ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, jest objęta obowiązkowo, czy dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym, a także,
czy o przyjętej interpretacji może przesądzać kod tytułu ubezpieczenia podany na formularzu zgłoszenia do ubezpieczenia.

Z dokonanych przez Sąd Okręgowy ustaleń wynika, że odwołujący wykonuje zawód adwokata i z tytułu tej aktywności związanej z uzyskiwaniem dochodu, z mocy art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2016r., poz. 963), zwanej dalej ustawą systemową, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w zakresie ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego. Przepis art. 8 ust. 6 ustawy systemowej w związku z art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy ma na celu określenie kręgu osób prowadzących pozarolniczą działalność oraz osób z nimi współpracujących, podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, a w związku z art. 11 i 12 tej ustawy - podlegających obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniom chorobowemu lub wypadkowemu.

U podstaw sporu leży wykładnia art. 8 ust. 6 ustawy systemowej i zakwalifikowanie odwołującego, jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, do osób prowadzących ją
na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, bądź do osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu. Od jej wyniku zależy, czy ubezpieczony mieści się w kręgu podmiotów niewymienionych w art. 9 ust. 4 i 4 c tej ustawy, co skutkuje możliwością zastosowania do niego art. 9 ust. 5 ustawy systemowej, a w konsekwencji przyjęcia dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego dla tych osób mających jednocześnie ustalone prawo do renty.

Sąd I instancji uznał odwołanie za nieuzasadnione. Wskazał, iż z dniem wejścia
w życie ustawy z 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. nr 173,
poz. 1807 z późn. zm.), co miało miejsce 21 sierpnia 2004r., utraciła moc ustawa
z 19 listopada 1999r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. nr 101, poz. 1178,
z późn. zm.), a wraz z nią przepis art. 87 tej ustawy stanowiący, że świadczący pomoc prawną nie jest przedsiębiorcą. Natomiast definicja działalności gospodarczej przewidziana w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej obejmuje także działalność zawodową wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Na mocy art. 67 ustawy z 2 lipca 2004r. - Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. nr 173,
poz. 1808) przedsiębiorcy, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie mieli obowiązku uzyskania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, byli obowiązani, w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie tej ustawy, złożyć we właściwym organie ewidencyjnym zgłoszenie o dokonanie wpisu do tej ewidencji. Nie budziło wątpliwości, że przepis ten dotyczył notariuszy, adwokatów i radców prawnych, prowadzących indywidualne kancelarie oraz będących wspólnikami spółek cywilnych. Prowadzona przez te podmioty działalność jest na gruncie art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej działalnością gospodarczą.

Wobec powyższego, Sąd I instancji wskazał, iż konieczne jest ustalenie, czy adwokaci prowadzący indywidualne kancelarie oraz będący wspólnikami spółek cywilnych - jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów
o działalności gospodarczej - należą do kręgu osób, o jakich mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej, czy też do osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu, o jakich mowa w art. 8 ust. 6 pkt 3 tej ustawy. Ostatni z wymienionych przepisów stanowi,
że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uznaje się osobę prowadzącą działalność
w zakresie wolnego zawodu:

a)  w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,

b)  z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Sąd Okręgowy zauważył, iż grupa osób wymienionych w powołanym wyżej art. 8
ust. 6 pkt 3a ustawy systemowej została określona w art. 4 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia
20 listopada 1998r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. nr 144, poz. 930 z późn. zm.) i nie ma w niej adwokatów. Z kolei wyodrębnienie drugiej grupy w kategorii źródła przychodu skutkuje pośrednio koniecznością ustalenia znaczenia pojęcia „wolny zawód”, poprzez sięgnięcie
do poglądów doktryny, orzecznictwa i przepisów z innych dziedzin prawa. Ustawa z 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2012r.
poz. 361 z późn. zm.) nie definiuje wolnego zawodu, a nawet nie posługuje się tym pojęciem. W tym sensie powołany wyżej przepis art. 8 ust. 6 pkt 3b ustawy trafia w próżnię. Ustalając treść normy konstruowanej w oparciu brzmienie art. 8 ust. 6 pkt 3, należy mieć na względzie, że w obecnym kształcie przepis ten obowiązuje od dnia 1 stycznia 2003r. Został on zmieniony przez art. 1 pkt 2a ustawy z 18 grudnia 2002r. (Dz. U. nr 241, poz. 2074), mimo dokonanej następnie jakościowej zmiany w zakresie definicji przedsiębiorcy i działalności gospodarczej. Ta zmiana zaś dodatkowo nakazuje dokonywanie ścisłej wykładni, jeśli chodzi o wyłączenie spośród osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów
o działalności gospodarczej osób, które jednocześnie spełniają warunki uznania ich w świetle art. 8 ust. 6 pkt 3 za prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu.

W świetle powyższego, stosując wykładnię literalną i systemową, Sąd I instancji przyjął, iż art. 8 ust. 6 pkt 3 a i b ustawy systemowej pozostają w stosunku koniunkcji.
Taki też pogląd prezentuje Sąd Najwyższy w wyroku z 16 czerwca 2011r. (I UK 18/11,
Lex 1212853), wyrażony wprawdzie na gruncie art. 5a ust. 10 ustawy z 20 grudnia 1990r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn.: Dz. U. z 2008r. nr 50, poz. 291
z późn. zm.), ale przepis ten, jeśli chodzi o określenie osób prowadzących działalność
w zakresie wolnego zawodu, ma identyczne brzmienie, jak przepis art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy systemowej. Sąd Najwyższy stanął tam na stanowisku, iż do zastosowania omawianej regulacji konieczne jest spełnienie jednocześnie wymagań wskazanych w pkt 1 i 2 art. 5a
ust. 10 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. W ocenie Sądu I instancji, to samo należy zatem odnieść do identycznie brzmiącej regulacji: litery a i b art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy systemowej.

Zdaniem Sądu Okręgowego, stanowisko przedstawione przez Sąd Najwyższy
na gruncie powołanej wyżej sprawy zachowuje aktualność w zakresie analogicznych regulacji ustawy systemowej. Ustawa ta stoi na gruncie równego traktowania ubezpieczonych,
w szczególności co do warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych i obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne. Dla zróżnicowania podstaw prawnych nabycia statusu ubezpieczeniowego w ramach ogólnego tytułu obowiązkowych ubezpieczeń niezbędne jest, aby kryteria klasyfikacji, kryteria nabycia statusu ubezpieczeniowego były klarowne, niewymagające szczególnych zabiegów interpretacyjnych. Podlegają one zresztą ścisłej wykładni, a jej zastosowanie prowadzi
do zaakceptowania wniosków postawionych przez Sąd Najwyższy w powołanym wyżej rozstrzygnięciu. Przyjęcie rozłączności przesłanek z litery a i b pkt 3 ust. 6 art. 8 ustawy systemowej w odniesieniu do lit. b, trafia w próżnię. Tym samym, adwokat prowadzący indywidualną kancelarię, czy też działalność w spółce cywilnej, jest ubezpieczonym
w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej. Oznacza to, iż zgodnie z art. 9 ust. 4c ustawy systemowej, mając ustalone prawo do renty, podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym do czasu ustalenia prawa do emerytury.

Mając powyższe na względzie, po myśli art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

O kosztach Sąd ten orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej
przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013r. poz. 490 z późn. zm.).

Apelację od tego wyroku wniósł ubezpieczony.

Apelujący zaskarżył wyrok w całości, domagając się jego zmiany, poprzez uwzględnienie odwołania w ten sposób, że uznane zostanie za prawidłowe jego stanowisko
w sprawie niepodlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez adwokata prowadzącego działalność zawodową indywidualnie w ramach kancelarii adwokackiej
i mającego jednocześnie ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Apelujący zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

- naruszenie prawa materialnego, a to błędną wykładnię przepisu art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych,
prowadzącą w konsekwencji do niezastosowania w odniesieniu do niego art. 9 ust. 5 tej ustawy;

- naruszenie przepisów postępowania - art. 325 k.p.c. w związku z art. 10
ust. 1 i 5 ustawy z 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej,
poprzez nieprawidłowe określenie w wyroku rodzaju sprawy, co ma znaczenie
dla sformułowania jego sentencji.

W ocenie apelującego, przesłanki z litery a i b art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy systemowej powinny być traktowane rozłącznie. Przepis ten wyodrębnia spośród osób prowadzących pozarolniczą działalność osoby prowadzące tę działalność w ramach wolnego zawodu. Ustawa nie definiuje jednak pojęcia „wolny zawód”, a przepis art. 8 ust. 6 pkt 3a odsyła jedynie do rozumienia, jakie temu pojęciu nadano przepisem art. 4 ust. 1 pkt 11 ustawy
z dnia 20 listopada 1998r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, co - biorąc pod uwagę, iż przepis art. 8 ust. 6 pkt 3b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych odnosi się do osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu innych, niż w rozumieniu przepisów
o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - uprawnia do wniosku, iż pojęcia „wolny zawód” użyte w obydwu powołanych ustawach, nie są tożsame. Jednocześnie w systemie prawa nie ma ogólnie obowiązującej definicji „wolnego zawodu”. Należy zatem rozumieć to pojęcie zgodnie ze znaczeniem przyjętym w języku polskim, mając na uwadze kontekst, w jakim jest używane w języku prawniczym. Apelujący powołał się przy tym na uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 października 1999r. (SIC 4/99, OTK z 1999r. nr 6, poz. 119),
w którym wskazano, że zawód adwokata jest wolnym zawodem. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 września 2007r. (III UK 44/07, OSNP z 2008r.,
nr 21-22, poz. 327), przyjmując, że adwokaci w sposób oczywisty należą do kręgu
osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu, w rozumieniu art. 8 ust. 6
pkt 3 ustawy systemowej lub w charakterze wspólnika jednoosobowej spółki z o.o.
oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej - art. 8 ust. 6 pkt 4 tej ustawy i wyraźnie wskazał, iż adwokat jest objęty ubezpieczeniem społecznym na podstawie
art. 8 ust. 6 pkt 3 lub 4 ustawy systemowej.

Apelujący podkreślił, że gdyby art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie odnosił się do osób wykonujących wolny zawód, wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, to w istocie nie odnosiłby się do nikogo, skoro przykładowo lekarz, lekarz weterynarii, tłumacz, czyli osoby wymienione w art. 4
ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 20 listopada 1998r. o zryczałtowanym podatku dochodowym
od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, do których wprost odwołuje się art. 8 ust. 6 pkt 3a tej ustawy, prowadzący indywidualnie działalność zawodową, muszą mieć również wpis do tej Ewidencji, a zatem w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004r.
o swobodzie działalności gospodarczej (t. j. z 2015r., poz. 584 ze zm.) prowadzą działalność gospodarczą.

Skarżący nie podzielił sztucznej wykładni omawianej regulacji prezentowanej
przez Sąd I instancji, opartej na rozumieniu pojęcia wolnego zawodu, przyjętej na użytek ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych
przez osoby fizyczne, odnoszącej się do materii podatkowej, a nie ubezpieczeniowej
i znacznie zawężającej pojęcie wolnego zawodu przyjęte w języku polskim i prawniczym.
Nie znalazł przy tym podstaw ku temu, by obowiązek podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym osób wykonujących wolny zawód, wymienionych w art. 4
ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 20 listopada 1998r. o zryczałtowanym podatku dochodowym, uzależniony był od tego, czy opłacają podatek na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czy na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym
od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

W ocenie apelującego, za słusznością jego stanowiska przemawia też fakt, iż cechą wolnego zawodu jest osobiste wykonywanie obowiązków zawodowych opartych na stosunku zaufania klienta i osoby wykonującej taki zawód. Tymczasem, osoby wykonujące wolny zawód i pobierające rentę z tytułu niezdolności do pracy, mają ograniczone możliwości podejmowania obowiązków zawodowych i nie są w stanie tak dużo pracować, jak osoby zdrowe, co rzutuje na wysokość osiąganych przez nie przychodów. Ratio legis spornego uregulowania przemawia więc za tym, by osoby te nie były już obciążane znaczącym obowiązkiem opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, co prowadziłoby do ich faktycznej eliminacji z rynku pracy.

Apelujący podniósł również, iż gdyby intencją ustawodawcy było przyjęcie,
iż pomiędzy przesłankami z litery a i b art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy systemowej zachodzi koniunkcja, to nie zamieszczałby tych przesłanek w odrębnych jednostkach redakcyjnych (literach), skoro nic nie stało na przeszkodzie, by w takim wypadku przesłanki
te sformułować w jednym punkcie lub użyć charakterystycznego dla koniunkcji spójnika „i”.

Tym samym, za argumentacją prezentowaną przez apelującego, w jego ocenie, przemawia nie tylko wykładnia językowa, ale i celowościowa, systemowa i historyczna przepisu art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Efekty wszystkich tych wykładni są tożsame i brak podstaw do sięgania po wykładnię innego przepisu, który - mimo analogicznej treści - reguluje zupełnie odmienne kwestie. W jego ocenie, do adwokata mającego ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, a prowadzącego indywidualnie kancelarię adwokacką, odnosi się art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Co za tym idzie - jako osoba niewymieniona w art. 9 ust. 4, 4a i 4c tej ustawy, podlega on na podstawie jej art. 9 ust. 5 dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Apelujący zwrócił także uwagę na mylne oznaczenie przez Sąd I instancji przedmiotu postępowania. Zakwestionował, by niniejsza sprawa była sprawą o wyłączenie z ubezpieczeń społecznych, jak to określono w zaskarżonym orzeczeniu. Należało bowiem uznać,
że to sprawa o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawnych. Prawidłowe określenie rodzaju sprawy ma przy tym znaczenie dla sformułowania sentencji wyroku w razie uwzględnienia odwołania, a w konsekwencji również dla oceny zakresu powagi rzeczy osądzonej w sytuacji, gdyby skarżący złożył wniosek o wydanie decyzji o wyłączenie
z ubezpieczeń.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o jej oddalenie.

Domagał się również zasądzenia od apelującego na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego. W ocenie organu rentowego, Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej wykładni
art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy systemowej, która nakazuje łączne spełnienie przesłanek określonych w punktach a i b tego przepisu. Zasadnie też odwołał się do stanowiska
Sądu Najwyższego zawartego w wyroku z 18 czerwca 2011r. (I UK 18/11), ze względu
na analogiczne brzmienie przepisu art. 5a ust. 10 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z przepisem art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy systemowej.

Zdaniem organu rentowego, bezzasadne jest stanowisko apelującego, zgodnie
z którym adwokat mający ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, prowadzący indywidualnie kancelarię adwokacką, jest objęty ubezpieczeniem
społecznym na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy systemowej i jako osoba
niewymieniona w art. 9 ust. 4, 4a i 4c tej ustawy, z mocy jej art. 9 ust. 5, podlega
dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Fakt posiadania przez apelującego wpisu do CEIDG skutkuje bowiem uznaniem, że podlega on ubezpieczeniom
społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 1 na zasadach
właściwych dla osoby wykonującej działalność gospodarczą na podstawie przepisów
o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Co za tym idzie, jako osoba mająca ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, podlega więc obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu ustalenia prawa do emerytury.

Ponadto, w ocenie organu rentowego, podniesiony przez apelującego zarzut nieprawidłowego określenia przez Sąd wyroku rodzaju sprawy (sprawa o wyłączenie
z ubezpieczeń społecznych, zamiast sprawa o wydanie pisemnej interpretacji), nie miał wpływu na sformułowanie sentencji wyroku i na rozstrzygnięcie sprawy przez Sąd Okręgowy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Spośród zarzutów stawianych przez apelującego zaskarżonemu wyrokowi trafny okazał się jedynie zarzut naruszenia art. 325 k.p.c., polegający na nieprawidłowym oznaczeniu przedmiotu sprawy, która wbrew zapisowi zawartemu w rubrum orzeczenia,
nie była sprawą o wyłączenie z ubezpieczeń społecznych, lecz sprawą o wydanie pisemnej interpretacji. W tym zakresie wyrok Sądu I instancji został sprostowany przez Sąd odwoławczy. Błędne oznaczenie przedmiotu sporu nie rzutowało jednak na treść rozstrzygnięcia. Istotę sporu stanowiło bowiem podleganie przez odwołującego, mającego ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, ubezpieczeniom emerytalnemu
i rentowym z tytułu prowadzenia przez niego pozarolniczej działalności. Rozstrzygając
ten problem, Sąd Okręgowy przesądził tym samym o prawidłowości wydanej przez organ rentowy negatywnej decyzji interpretacyjnej. Sąd odwoławczy w pełni podziela ocenę prawną zasadności odwołania ubezpieczonego.

Na wstępie wskazać należy, iż podstawę rozstrzygnięcia winien stanowić przepis
art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej
(tekst jednolity: Dz. U. z 2016r., poz. 1829 z późn. zm.), po myśli którego przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Z mocy art. 10 ust. 3 tej ustawy, przedsiębiorca we wniosku
o wydanie interpretacji jest obowiązany przedstawić stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe oraz własne stanowisko w sprawie. Na podstawie art. 10 ust. 5 ustawy, interpretacja zawiera wskazanie prawidłowego stanowiska w sprawie wraz z uzasadnieniem prawnym.

W myśl powołanych przepisów odwołujący wystąpił do organu rentowego,
jako właściwego organu administracji publicznej, o wydanie pisemnej interpretacji
co do zakresu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez niego składek na ubezpieczenia społeczne w jego indywidualnej sprawie. Na zasadzie art. 10
ust. 1 i 2 tej ustawy przedstawił we wniosku stan faktyczny oraz własne stanowisko
w sprawie. Stanowisko prezentowane przez odwołującego słusznie nie zostało uznane
za prawidłowe przez organ rentowy, a po rozpoznaniu jego odwołania - także przez Sąd I instancji, jako nieznajdujące uzasadnienia w przepisach z zakresu ubezpieczeń
i obowiązującym orzecznictwie.

Po myśli prawidłowo powołanego przez Sąd I instancji art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy
z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2016r.,
poz. 963 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą systemową, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które
na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność. Stosownie do art. 8 ust. 6 pkt 1 i 3 tej ustawy, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:

1. osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów
o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych;

3. osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:

a) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,

b) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jak trafnie zauważył Sąd Okręgowy, pierwszą grupę osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, o jakiej mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej, stanowią osoby fizyczne zajmujące się w myśl art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej m.in. zarobkową działalnością zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Z mocy art. 14 ust. 2 tej ustawy, prowadzą one tę działalność
na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), tak, jak to ma miejsce w przypadku odwołującego.

Dla ustalenia kręgu osób, o jakich mowa w art. 8 ust. 6 pkt 3a ustawy systemowej,
Sąd I instancji prawidłowo sięgnął do art. 4 ust. 1 pkt 11 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. nr 144, poz. 930 z późn. zm.). Definiuje on pojęcie „wolnego zawodu”, jako pozarolniczą działalność gospodarczą, wykonywaną osobiście przez lekarzy, lekarzy stomatologów, lekarzy weterynarii, techników dentystycznych, felczerów, położne, pielęgniarki, tłumaczy
oraz nauczycieli w zakresie świadczenia usług edukacyjnych, polegających na udzielaniu lekcji na godziny, jeśli działalność ta nie jest wykonywana na rzecz osób prawnych
oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej,
z tym, że za osobiste wykonywanie wolnego zawodu uważa się wykonywanie działalności bez zatrudniania na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze osób, które wykonują czynności związane z istotą danego zawodu. Trafnie organ orzekający nie dopatrzył się w tym gronie adwokatów.

Z kolei przewidziane w art. 8 ust. 6 pkt 3b ustawy systemowej odesłanie odwołuje się do określenia działalności w zakresie wolnego zawodu przez pryzmat źródła uzyskiwanych przychodów, o jakim mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2016r., poz. 2032 z późn. zm.), którym,
w świetle tego przepisu, jest pozarolnicza działalność gospodarcza.

Istota sporu sprowadza się do ustalenia, czy pomiędzy przepisem art. 8 ust. 6 pkt 3a
i art. 8 ust. 6 pkt 3b ustawy systemowej zachodzi stosunek koniunkcji, czy też
jest to alternatywa rozłączna. Stanowisko Sądu I instancji optujące za wyborem pierwszej ewentualności jest ze wszech miar uzasadnione. Analizując ten problem, organ orzekający trafnie odniósł się do interpretacji identycznej treści przepisu art. 5a ust. 10 ustawy z dnia
20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2008r., nr 50, poz. 291
z późn. zm.). Zgodnie z jego brzmieniem, za pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzoną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez osoby fizyczne na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej,
z wyłączeniem wspólników spółek prawa handlowego oraz osób prowadzących działalność
w zakresie wolnego zawodu: 1) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, 2) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacji tej regulacji dokonał już Sąd Najwyższy w powołanym przez Sąd Okręgowy wyroku z dnia 16 czerwca 2011r. (I UK 18/11, OSNP 2012/15-16/200), po myśli którego osobami prowadzącymi działalność w zakresie wolnego zawodu, w rozumieniu
art. 5a ust. 10 cytowanej ustawy, są osoby wykonujące wolne zawody wymienione
w art. 4 ust. 1 pkt 11 powołanej wyżej ustawy z dnia 20 listopada 1998r. o zryczałtowanym podatku dochodowym, które nie podlegają opodatkowaniu na podstawie jej przepisów,
lecz na zasadach ogólnych. Innymi słowy, Sąd Najwyższy uznał, iż w art. 5a ust. 10 ustawy
z 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, chodzi o osoby fizyczne spełniające jednocześnie wymagania wskazane pkt 1 i 2 tego przepisu. Sąd Najwyższy wyjaśnił
przy tym, iż z łącznie odczytanych przesłanek wskazanych w pkt 1 i 2 rozważanego przepisu wynika, że osobami prowadzącymi działalność w zakresie wolnego zawodu są tylko
osoby wykonujące wolne zawody wymienione w ustawie o zryczałtowanym
podatku dochodowym, które nie podlegają opodatkowaniu na podstawie jej przepisów,
lecz na zasadach ogólnych (czyli płacą podatek dochodowy od osób fizycznych
z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej). Przepis art. 5a ust. 10 ustawy
o ubezpieczeniu społecznym rolników nie ma natomiast zastosowania do osób wykonujących wolny zawód w rozumieniu przyjętym w innych przepisach, bądź też w poglądach
doktryny lub orzecznictwa, który nie został wymieniony w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.

W motywach cytowanego rozstrzygnięcia Sąd Najwyższy wskazał, iż nie można uznać za poprawną wykładni, zgodnie z którą punkty 1 i 2 art. 5a ust. 10 ustawy (odpowiadające literom a i b art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy systemowej) określają dwie alternatywne grupy osób, tj.: po pierwsze, osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym oraz po drugie, osoby niewymienione w przepisach o zryczałtowanym podatku dochodowym, których przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie sposób przy tym dopuścić możliwości różnej interpretacji wymienionych wyżej regulacji prawnych o identycznym brzmieniu wyłącznie
z uwagi na różny cel, jakiemu one służą. Takiemu wnioskowi sprzeciwiają się względy wynikające z konieczności przyjęcia spójności systemu prawnego i racjonalności działań ustawodawcy.

Reasumując powyższe rozważania, Sąd II instancji w pełni podziela stanowisko Sądu I instancji, zgodnie z którym w świetle przepisów art. 2 i art. 4 ust. 1 powołanej wyżej ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołujący jako adwokat,
ma status prawny przedsiębiorcy w rozumieniu tej ustawy, a co za tym idzie, jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej.

Wbrew stanowisku apelującego, nie ma podstaw do uznania go za osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy systemowej, ponieważ praca adwokatów nie jest wymieniona w przytoczonym wyżej art. 4 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 20 listopada 1998r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Tymczasem, jak wyjaśniono wyżej,
tylko osoby, o jakich mowa w tym przepisie, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych (tzn. spełniające jednocześnie wymogi wskazane w literze a i b art. 8 ust. 6 pkt 3 ustawy systemowej) należy uznać za osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu. Taki sam pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 13 lutego 2014r. (III AUa 897/13).

W konsekwencji tego uznać należy, iż w pełni zasadnie Sąd Okręgowy
przyjął, że do odwołującego zastosowanie ma przepis art. 9 ust. 4c ustawy systemowej, zgodnie z którym osoby prowadzące pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8
ust. 6 pkt 1, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy,
podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu ustalenia
prawa do emerytury. Jak wyjaśniono bowiem wyżej, nie może budzić wątpliwości
fakt, iż odwołujący należy właśnie do grona wymienionych tam osób. Tym samym,
nie odnosi się do niego przepis art. 9 ust. 5 ustawy systemowej, stanowiący, że osoby,
o których mowa w art. 6, niewymienione w ust. 4 i 4c, mające ustalone prawo
do emerytury lub renty, podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu emerytalnemu
i rentowym.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono, jak w sentencji.

O kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym orzeczono
na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. przy zastosowaniu art. 391
§ 1 k.p.c. i § 10 ust. 1 pkt 2 w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z 22 sierpnia 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r.,
poz. 1804).

/-/SSO del. A.Petri /-/SSA J.Pietrzak /-/SSA T.Szweda
Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR